Auteur: Boelen Beheerder

  • De kleine windmolen, de natuurkunde

    Ik schreef van de week een twitterdraadje over kleine windmolens naar aanleiding van de vele aandacht van RTL4 voor de Airturb. Ik besteed graag wat aandacht aan dit onderwerp omdat er altijd mensen zijn die denken “baat het niet dan schaadt het niet” maar het is toch veel geld dat aan “verduurzamen” wordt uitgegeven dat beter besteed had kunnen worden. Bovendien levert het nauwelijks CO₂,-reductie op en ondertussen worden er wel veel grondstoffen verwerkt in dit soort apparaten. CO₂, we must us it wisely we must.

    Dit is dat draadje als echt blog met een correctie voor het feit dat je door de derde macht natuurlijk niet kan rekenen met de gemiddelde windsnelheid over een jaar, de uitschieters in windsnelheid tellen daardoor te weinig mee.

    Het draadje van Twitter, aangevuld en verbeterd:

    “Hij begint al te draaien bij windkracht 1”

    Maar draaien is niet hetzelfde als energie leveren. Een windwokkel voor de lokale tabaksboetiek draait ook, levert geen energie.

    Laten we hem eens bekijken met BINAS en wat basisnatuurkunde er bij uitrekenen hoeveel energie hij kan leveren. Eerst de maten.

    Met een beetje goede wil staat er 0,63 m² wind te vangen. Als je een hele goede windmolen hebt kan je ongeveer 50% van de kinetische energie vangen. Veel meer lukt niet want als je een molen hebt die 100% van de kinetische energie vangt dan staat de wind achter de molen stil. Meneer Betz deed daar lang geleden al onderzoek naar, die berekende dat het theoretisch maximum 59% is.

    Ik reken in het model met 30%, wat me een redelijke inschatting lijkt. 

    Hoeveel kinetische wind energie zit er eigenlijk in bewegende lucht?  Want dát is de bron waaruit je gaat oogsten.

    Da’s makkelijk weten we van de natuurkundeles:

    Ekinetisch = ½ m⋅v²

    Nu moeten we uitrekenen hoeveel kilo lucht er in een seconde tegen de molen aanwaait. Dit is  Swept Area ⋅ windsnelheid ⋅ soortelijk gewicht lucht = A⋅v⋅ρ

    Ekinetisch = ½ A⋅v⋅ρ⋅v² = ½ A⋅v⋅ρ⋅v² = ½ A⋅ρ⋅v3

    Let op de derde macht bij de windsnelheid! Hierdoor mag je niet de gemiddelde windsnelheid nemen om uit te rekenen hoeveel energie er in die wind zat. Gemiddeld zitten we in het binnenland op ongeveer 2,2 m/s. Maar zoals je in de grafiek hieronder ziet zijn er ook veel uren met hogere windsnelheden. Boven de 16 m/s begint de rotor trouwens te remmen om te voorkomen dat ie op hol slaat, dus de uren met 17 en meer m/s worden allemaal meegnomen als 16 m/s. Ik heb daarom bij het KNMI alle 8640 uurmetingen van 2019 opgehaald voor de Bilt.

    Omdat ik toch bezig was heb ik ook de luchtdruk en temperatuur gelijk maar meegenomen want bij kou en hoge luchtdruk is lucht 15% “zwaarder” dan bij hoge temperatuur en lage luchtdruk. En dat tikt toch aan. Lang leve Excel.

    Hieronder de eerste 7 uren/meetpunten van 2019, er volgen daarna nog 8633 regels. Vervolgens heb ik de uuropbrengsten opgeteld voor een behoorlijk nauwkeurige schatting van  de jaaropbrengst

    We zien dat een realistische opbrengst van de windmolen ongeveer 73 kWh/jaar is voor een binnenlandlocatie. Dat is 1/3e van de opbrengst van een modern zonnepaneel.
    Opmerking: de windsnelheidsmeter van het KNMI staat op een 20 meter hoge paal in het open veld dus deze data gebruiken voor een huiswindmolentje is echt bijzonder optimistisch ingeschat! (Er wordt bijvoorbeeld ook nog gerekend met een 100% rendement van de generator).

    Maar die verkoper op dat dak in Rotterdam dan? Die molen draaide toch als een dolle!

    Fair enough, als je aan de kust bovenop een flatgebouw staat waait het misschien wel gemiddeld 10 m/s.

    We doen de som nog eens:

    ½ A⋅ρ⋅v3 x 8640 uur x 3600s / 3.600.000= 2700 kWh (ruwe schatting )

    Hé! 37x keer zo veel energie uit hetzelfde molentje!

    Welkom in de wereld van de natuurkunde! Zie hier de kracht van de derde macht! . ‘t Is wat het is met die natuurkunde.

    En zo komen we bij de vloek van de kleine molen :

    Kwadraten en derde machten want,

    – de windsnelheid neemt toe met de hoogte (effect derde macht)

    – als je toch de lucht in gaat kan je net zo goed meteen grotere wieken nemen

    En door de formule voor het oppervlakte van een cirkel (π.r²) van een cirkel neemt de swept area kwadratisch toe.

    Airturb kan zendtijd kopen tot ze een ons wegen maar kleine windmolens zullen nooit kunnen onderhandelen over natuurkundewetten.

    ½ A⋅ρ⋅v3 en π. … ‘t is wat het is

    Zie trouwens ook de speelgoedwindmolentjes boven dit blog: een snel draaiend molentje op TV zegt niets, het gaat er om hoeveel energie je daadwerkelijk oogst.

    Lars

    Naschrift 1: Tweep @TomNijsen wees me er op dat die derde macht er ook voor zorgt dat je niet met gemiddelde windsnelheid mag werken want de meetpunten met een hogere dan de gemiddelde windsnelheid tellen dan veel te weinig mee. I stand corrected. Dus ik heb de uurdata van het KNMI van de Bilt voor heel 2019 (8640 metingen) er bij gepakt en ook maar gelijk gecorrigeerd voor luchtdruk en temperatuur omdat die  het soortelijk gewicht van lucht tot wel 15%  beïnvloeden.

    Naschrift 2 : Dit type windmolen gebruikt een klein beetje stroom om de generator een zetje te geven omdat hij niet uit zichzelf start. Met een beetje pech kost de windmolen een groot deel van het jaar dus stroom ipv dat ie opwekt.

    Naschrift 3: De lezer zou ten onrechte de conclusie kunnen trekken dat ik niks in kleine windmolens zie. Niets is minder waar, voor niche-toepassingen zijn ze geweldig of zoals Wim Stevenhagen me vertelde:

    “Windenergie kan ook heel mooi, vogelvriendelijk, trillingvrij en echt muisstil zijn (0-5dB). Wij integreren Windturbines Offshore, op Antarctica, op Platforms & Offshore weerstations, vliegvelden, in/op Scholen, in/op Hoge Gebouwen (300-600m), etc. Radar vriendelijk en Windkracht 12 geen probleem”

    Naschrift 4: Airturb heeft op zijn website een tabel staan waarin ze virtuele opbrengsten laten zien bij een GEMIDDELDE jaar windkracht van een bepaalde sterkte. Zoals we zagen mag je zo helemaal niet rekenen, je moet de integraal van alle jaarwindsnelheden nemen, waarvoor ik een goede benadering deed met uurgemiddeldes voor een heel jaar.

  • Mijn zoektocht naar slim lokaal vervoer (eerste verkenning)

    <blog is nog lang niet af maar ik had beloofd mijn zoektocht te delen, dus dit is alvast hoe ver ik gekomen ben>

    Inleiding

    Verduurzamen, maar hoe dan? Dat is wat me al een hele poos bezighoudt. Toen ik 5 jaar geleden begon met mijn duurzaamheids-adviesbedrijf reed ik nog rond in een Diesel van de zaak. In stappen vergroende ik mijn autokilometers via een Plug-In Prius, een Elektrische Fiat 500 uit Californië en uiteindelijk een gecrowdfunde Nissan Leaf. Met die laatste reed ik de afgelopen twee jaar 60.000 kilometer van hot naar her om mensen te helpen plannen te maken. Maar langzaam begon me te dagen dat al die huisbezoeken helemaal niet zo slim waren.

    Bedrijfsmodel

    In de zomer van 2019 begonnen we daarom zaken te veranderen aan ons bedrijfsmodel. Ten eerste legden we de focus echt op “lokaler” (alleen Brabant en Limburg) en ten tweede begonnen we te Skypen omdat we op basis van plattegronden en wat gerichte foto’s plus een vragenformulier fase 1 van de planvorming online konden doen. Het bood ook nog een reeks voordelen die we niet voorzien hadden (je kunt het gesprek gelijk opnemen zodat de klant kan terugkijken, je bent productiever omdat je geen reistijd meer hebt en zo nog wat zaken). De situatie is nu zo dat we huisbezoeken, die we toch nog af en toe doen, alleen in de regio doen en dat we al Skypend inmiddels ook de grens over gaan :-).

    Vervoersbehoeften

    Daarmee werden de vervoersbehoeften heel anders. Ik werk nu drie dagen per week vanuit ons kantoor 12 kilometer van mijn woonhuis vandaan. En dan begint het te knagen dat je met een auto van 1500 kilo maar 25 kilometer heen en weer gaat. Daarnaast hebben we thuis ook nog een benzine-auto die maar twee keer per week 50 kilometer rijdt. Door de nieuwe realiteit van 2020 ben ik gaan nadenken over wat ik nou eigenlijk aan vervoersbehoeften nodig heb.

    Wat is voor mij noodzakelijk?

    • 3 x per week 12 kilometer naar een kantoor waar ik liever niet drijfnat van het zweet aankom.
    • 1x per week een regio-bezoek aan huis, tot zo’n 50 kilometer ver (zie kaartje hierboven)
    • 1x per 2 weken een reis naar een plek ergens in Nederland, veelal Randstad of Den Bosch. (Amsterdam, Utrecht en Den Haag treinde ik geregeld, pre-Corona)
    • mijn vriendin mantelzorgt 2x per week in Asten (25 kilometer) en werkt verder vanuit Weert

    Opties

    Onlangs vroeg ik op Twitter om input voor dit blogje en binnen no time had ik een hele reeks opties waar ik zelf nog helemaal niet over nagedacht had. Dank daarvoor.

    In aflopende mate van duurzaamheid en toenemende mate van overkill. De smiley’s zijn natuurlijk allemaal mijn perceptie nu. Ik ben benieuwd hoe ze gaan veranderen als ik me door de materie en proefritten heen werk. Ik zoek zoveel mogelijk Europese makelij, hoewel ik in deze speurtocht ook even kijk wat de Chinezen doen want ik volg de componenten-prijs ontwikkeling een beetje op AliExpress om te kijken waar de prijzen van accu’s, controllers en naafmotoren naar toe gaan.

    Ik sta nu aan het begin van mijn zoektocht en mijn gevoel zegt dat ik met een 45 km/h eScooter een sweet spot tref. Eerlijkheid gebied mij te zeggen dat ik al jaren publiekelijk verkondig dat die keuze mij voor veel forensende Nederlanders een ideale keuze lijkt maar ik realiseer me nu dat ik daarin wellicht wat gekleurd ben geweest.  Dit is hoe ik me nu voel over de verschillende opties, terwijl ik aan het begin van de zoektocht sta.

    Opmerking bij tabel : Ik ga geen geld lenen voor mijn aanschaf maar wel reserveren voor een nieuwe over 10 jaar. Dat zit in de vaste kosten dus, evenals onderhoud en verzekering.

    Prijzen gebaseerd op schattingen (ergens aan de linkerkant van de schaal “instap tot extreem luxe”).

    Daar gaan we!

    De Racefiets

    Eigenlijk een no-brainer…… 12 kilometer naar Soerendonk is een eitje op zo’n fiets. Het is gezond, drie keer in de week een kleine workout. Nul CO₂-uitstoot. Goedkoop.

    Voordelen

    Makkelijk opbergbaar. Super gezond. Goedkoop.

    Nadelen

    Je moet je omkleden voordat je er gebruik van kunt maken en je moet je opfrissen na gebruik.

    Voorlopig oordeel

    Mezelf kennende ga ik niet rustig aan doen en kom ik bezweet aan. Ik denk dat het een leuke optie is voor dagen dat ik niet naar een klant hoef en tijd genoeg heb. Komt op de wishlist…. voor erbij.

    Pedelec

    Enorm in opkomst. Populair als secundaire arbeidsvoorwaarde gezien de lease-aanbiedingen die je krijgt als je googled op Pedelec. Zeer laag energieverbruik.

    Voordelen

    Maakt grotere afstanden vermoedelijk makkelijk fietsbaar.

    Nadelen

    Helmplicht. Gevaarlijk door smalle bandjes?

    Voorlopig oordeel

    Ik denk niet dat ik het type ben dat met een Pedelec naar een klant gaat fietsen. Maar ik moest maar eens een proefritje maken. Ben wel benieuwd eigenlijk.

    eScooter 25 km/h

    Voordelen

    Kost geen inspanning.

    Nadelen

    Met 25 kilometer per uur schiet het niet echt op, denk ik. Ga ik er mee naar Roermond? Ik denk het niet.

    Voorlopig oordeel

    Deze categorie sla ik even over. Het is echt een stadsoplossing, vind ik. Veel modellen uit de volgende categorie zijn trouwens ook verkrijgbaar als 25 km/h variant, dus wat ik daar ontdek is hier ook van toepassing.

    eScooter 45 km/h

    Voordelen

    Kost geen inspanning. Lekker vlot. Hele coole modellen beschikbaar.

    Nadelen

    Je moet een helm op, maar dat wil je met die snelheden ook wel.

    Voorlopig oordeel

    Ja, ik word enthousiast van deze categorie. Veel fun. Lekker praktisch.

    Merken en Modellen (die mij aanspreken en opvielen)

    Op de website e-scooter.nl staan letterlijk honderden modellen van tientallen fabrikanten maar ik toon hier modellen die me aangeraden werden om eens verder te onderzoeken. Dus wederom, dit is mijn zoektocht en dit zijn mijn bevindingen! Ik vind de superstrakke high tec uitstralende modellen al jaren het gaafst, de retro-Vespa-stijl spreekt me niet aan.

    Memo to self …. oh jee, ik moet iets vinden van de meest voorkomende accu technologieën….loodgel, lithium, en welke soort dan? LiFePo4 / LiMn2O4 / LiNiMnCo en celformaat 1650 / 2170… zucht 🙂

    NL’s fabrikaat :

    Etergo – Ja… dit is tof … een Nederlandse Tesla op twee wielen! Doe mij maar een matte. Maar wel bedenkingen… al 25 miljoen geïnvesteerd en nog geen scooter op de weg, je moet voorintekenen. €290 intekengeld voor een scooter van €4300. Ik hou hem goed in de gaten. Blij dat mijn zoektocht nog paar maanden gaat duren.

    Brekr – Ja… dit is tof … een Nederlandse Tesla op twee wielen, alweer. Wat een tof design. Leverbaar in juni voor €4200 … ik zie een trend.

    Nimoto – Mwa…. wel lekker grote wielen maar niet strak genoeg, te veel losse eindjes. Wel goed betaalbaar met zijn €2300

    Europees : Vespa, Torrot Muvi

    Chinees : NIU

    Nog te behandelen vervoersmiddelen

    Driewielige oplossingen 45 km/h – LEF, Carver en zo

    Vierwielige oplossingen 45 km/h – Biro – achtigen

    eMotor 80 km/h

    eMotor 100 km/h

    eMotor 120 km/h

    Deel EV

    Kleine EV erbij, tweede hands 

    Kleine EV erbij, nieuw

  • 7 miljoen woningen, één aanpak

    We hoeven er nog maar 7 miljoen, we hebben haast. Ik ga mijn aanpak voordoen in de Wolterbeekstraat in Den Haag waar ik 16 januari 2019 de intake doe voor het straatplan want waarom zou ik nog plannen voor individuele huizen maken als de buren in hetzelfde huis wonen, we moeten opschalen!

    Ik voer dit alleen uit in straten waar de bewoners samen al in de gaten hebben dat er wat moet gebeuren, straten waar men nog niet met “Parijs” bezig is moeten nog maar even een paar jaar wennen aan stijgende gasprijzen voor ze in beweging komen. Dat is niet erg, dat biedt ons de tijd van de voorlopers te leren en deze inzichten verderop in de transitie in te kunnen zetten.

    Verkrijg inzicht in woning en straat

    • Luister naar je klant, die kent het huis en z’n (energie)-gebreken
    • Krijg inzicht in de energierekening van de straat (enquete)
    • Krijg inzicht in de woning
      • Infraroodscan
      • Blowerdoortest
      • nZEB-berekeningen
    • Kijk alvast eens door de oogwimpers naar energiekansen in de wijk.

    Maak op basis van de verkregen inzichten een plan:

    • Investeer in de warme ruimtes, dáár gaat de energie verloren
    • Een nieuw dak, isoleren of na-isoleren kan daar heel goed bij horen, hoeft niet altijd.
    • Maak kieren dicht (tip : de voordeur kiert ALTIJD  nastellen)
    • Ga voor HR+++ glas in warme ruimtes (in 2019 komt zelfs vacuümdubbelglas op de markt!)
    • Maak een ventilatieplan (hier gaat 75% van je tijd in zitten)
      • Keuken (afzuigkap), badkamer, wc, woonkamer, slaapkamers
    • Zet de aanvoertemperatuur van de CV op 40-45
    • Als de CV einde levensduur is, plaats een tijdelijke HR-ketel (WisselKetel)
    • Bereken (met transmissieverliesmodel) of afgiftecapaciteit op lage temperatuur genoeg is
      • als je tekort komt aanvullen met LT-convectoren
    • Als gratis service scan ik de woning nog even op energieverspillers
    • Laat bewoners het huis een winter ervaren in de nieuwe configuratie

    De volgende lente : faseer het aardgas uit

    • Maak een plan voor het uitfaseren van de CV voor iets anders
    • Begin eventueel over een warmtepomp of wijkverwarming
    • En als het dak de komende 40 jaar niet onderhouden hoeft dan kunnen we dan ook een zonnepanelen/warmte-plan maken.

    Op deze manier gaan we voor zoveel mogelijk bewoners op een zinvolle manier energie besparen en de hele straat ParisProof maken. Dat doen we dus door eerst zo snel mogelijk zo veel mogelijk energie te besparen door het wooncomfort te verhogen.

    Ik heb er alvast onwijs veel zin in!

    Lars

  • BEHOUD VAN ENERGIE voor DUMMIES

    In 2015 volgde uit de internationale klimaattop in Parijs het ‘Akkoord van Parijs’ dat door 195 landen is ondertekend. Ook Nederland ondertekende dat akkoord en stemde daarmee in de opwarming van de aarde beperken tot ruim onder 2 graden Celsius, met een duidelijk zicht op 1,5 graden Celsius.

    Wereldwijd willen we in 2030 bijna de helft (49%) minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990. Elk land moet eigen, nationale maatregelen nemen om het wereldwijd afgesproken doel te halen. In Nederland doen we dat door met elkaar – overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke partijen – het nationale Klimaatakkoord te sluiten.

    Aldus het Klimaatakkoord. Voor ons ligt een geweldige kluif, we moeten nu echt haast gaan maken met Nederland ParisProof te maken. Omdat er ontzettend veel ruis zit in de discussie (Groningse aarbevingen, schaliegas, Poetins gas, luchtkwaliteit) hebben we besloten een serie artikelen te schrijven over hoe wij denken dat Nederland ParisProof kan worden. In dit eerst artikel van Willem Boeke proberen we wat ruis rond het begrip energie en het rendement van warmtepompen weg te nemen.

    =============================================================

    BEHOUD VAN ENERGIE voor DUMMIES

    Dominee Gremdaat (Bron : Betty Asfalt)

    “Energiebesparen, kent u die uitdrukking?” Zo zou Dominee Gremdaat beginnen.

    Inderdaad daar hebben we het steeds over: Energie-transitie, energie besparen.

    Maar hoe staat het dan met de bekende

    Wet van Behoud van Energie?

    James Prescott Joule, zoon van een bierbrouwer, ontdekte in 1840 dat elektrische stroom die over een weerstand wordt geleid, warmte afgeeft: De Wet van Joule. De eenheid van hoeveelheid warmte is naar hem genoemd.

    James Prescott Joule (Bron : publieke domein)

    Hoeveelheid warmte is niet hetzelfde als temperatuur. Bijv. een vonk heeft een heel hoge temperatuur, maar bevat weinig warmte: Je kunt met een vonk moeilijk een keteltje water aan kook krijgen. Anderzijds is er best veel warmte voor nodig om een litertje water een paar graden op te warmen.

    Joule kwam er ook achter dat mechanische arbeid omgezet kan worden in warmte. We kennen dat bijv. aan een rem die warm wordt als je hem gebruikt (wrijving).

    De Wet van Behoud van Energie staat bekend als de Eerste Hoofdwet van de Thermodynamica en komt erop neer dat energie niet uit het niets kan ontstaan en ook nooit echt verloren gaat.

    Als dat een Hoofdwet is, waar maken we ons dan druk om bij de energietransitie?

    Nou ja… er is ook een Tweede Hoofdwet en die zegt dat warmte altijd van hoog (hoge temperatuur) naar laag stroomt. Het komt erop neer dat de kleinste onderdeeltjes van een systeem of een proces (moleculen) altijd een evenwicht zoeken. Zo ontstaan vonken nooit spontaan, uit het niets. En als we vonken maken (bijv. met een vuursteentje) doven ze heel snel weer uit omdat het kleine beetje warmte in de vonk direct wegstroomt naar de omgeving.

    Energie is soms nuttig en soms niet. Daarom is het niet altijd zonder inspanningen mogelijk om minder nuttige energiesoorten om te zetten in nuttige.

    Soorten energie.

    Vrijwel alle energie op aarde is uiteindelijk zonne-energie. De zgn. fossiele brandstoffen (gas, olie, steenkool) zijn miljoenen jaren geleden ontstaan uit enorme plantengroei, dankzij de zon.

    Probleem is dat als die brandstoffen in ruim een eeuw opbranden er te veel CO2 vrijkomt.

    Bekende alternatieven zijn zonne-energie via zonnecollectoren of zonnepanelen en wind. Ook alternatieve vormen, zoals waterkracht, getijdenstroom, etc. zijn uiteindelijk te danken aan de zon.

    Maar ook koud water of koude buitenlucht bevat energie: Het kan immers altijd nog kouder worden!

    Alleen kernenergie staat los van de zon. Daarbij gebruiken we atoomenergie van atomen zoals uraan die al vanaf het ontstaan van de aarde aanwezig waren.

    Elektrische energie

    Een handige vorm van energie is elektrische energie. Veel metalen hebben de eigenschap dat de elektronen die bij hun atomen horen vrij losjes zitten. Als aan de ene kant van een stuk metaal extra elektronen worden aangeboden dan drukken die de elektronen in het metaal weg, naar de ander kant en als ze daar een uitweg vinden stroomt er een elektrische stroom door het metaal.

    Het metaal heeft altijd wel wat weerstand en dan wordt er dus warmte in opgewekt volgens de Wet van Joule.

    Maar als je het stuk metaal uitrekt tot een lange draad en die op een spoeltje wikkelt ontstaat er ook een magneetkracht als er elektrische stroom doorheen stroomt, waardoor een stuk ijzer in beweging kan komen: Met een beetje handigheid maak je zo een motortje.

    Omdat er elektrische stroom door de draad stroomt wordt de draad warm. Maar ook de bewegingen die de motor maakt worden uiteindelijk weer omgezet in (wrijvings-)warmte. Uiteindelijk verdwijnt dus de nuttige elektrische energie in de vorm van een minimale toename van de warmte in de omgeving.

    Eenheden

    Vroeger drukte men hoeveelheid warmte uit in calorie: de hoeveelheid warmte (eigenlijk: de energie) die nodig is om 1 gram water 1 graad Celsius in temperatuur te doen stijgen.

    Later wilde men over naar standaardeenheden. De eenheid “Joule” werd ingevoerd: de hoeveelheid energie die “verbruikt” wordt als een voorwerp met een kracht van 1 Newton (ca 0,1 kg kracht) over 1 meter verticaal omhoog wordt verplaatst. De energie gaat daarbij niet verloren, maar komt weer vrij als wrijvings/botswarmte tussen het bewegende voorwerp en de omgeving als je hem laat vallen. 1 Joule is dus hetzelfde als 1 Nm.

    1 calorie komt overeen met 4,19 Joule.

    1 Joule blijkt voorts ook te zijn verbruikt als ik 1 Watt gedurende 1 seconde aan elektrische stroom opneem: de Wattseconde (Ws). Omdat dat zo weinig is rekenen we meestal om naar kilowattuur (1 kWh = 3.600.000 Ws)[1].

    Warmtepompen

    Bij een warmtepomp gebruiken we elektrische energie om datgene te bewerkstelligen wat volgens de Tweede Hoofdwet van de Thermodynamica nooit spontaan gebeurt: een hoeveelheid warmte elders onttrekken en opwaarderen naar een hogere temperatuur.

    Dat kost dus energie. In de warmtepomp zit een compressor die het zgn. koudemiddel, na verdamping, samenperst, waardoor het heet wordt. Die warmte wordt gebruikt voor het afgiftesysteem, bijv. de vloerverwarming.

    Warmtepompen komen veel voor. Het zijn geen nieuwerwetse dingen. Al in de 19e eeuw kende men ze. De ijskast, de diepvriezer, de koelcel, de airco: allemaal zijn het varianten van de warmtepomp.

    De hardware van warmtepompen kent ook geen verrassingen. Het is robuuste, vrijwel onderhoudsvrije apparatuur.

    Wel zijn er een aantal factoren die de optimale werking beïnvloeden.

    Zo is het nodig dat de compressor niet te vaak aan en uit gaat (starten kost extra stroom). Anderzijds loopt het rendement terug als de temperatuur­sprong hoger wordt, dus te lang achter elkaar doorwerken is ook niet goed. Daarom is er goede besturingselektronica nodig.

    Vervolgens moeten warmteafgiftesystemen ruim gedimensioneerd worden: dikke leidingen; veel lussen in de vloerverwarming. etc. Want: de hoeveelheid warmte die wordt afgegeven is niet een kwestie van hete radiatoren. Hoeveelheid warmte is immers niet hetzelfde als temperatuur!

    De hoeveelheid warmte wordt bepaald door het temperatuurverschil tussen aanvoer- en retourleiding maal het aantal liters water dat per seconde in het cv-systeem rondgaat. Dus: Een vloer­verwarmings­systeem met veel parallelle leidingen waar veel lauw water doorheen stroomt kan net zoveel warmte afgeven (of zelfs meer) als een hete radiator met iele buisjes waar weinig cv-water doorheen gaat.

    De kennis van warmtepompen komt in de praktijk dus neer op een goede aanleg en goede besturingselektronica. En een goede Nederlandse servicedienst bij eventuele storingen in die elektronica.

    COP

    Bij warmtepompen spreekt men vaak van de COP, de Coëfficiënt of Performance, oftewel de energiefactor. Een vergelijkbare afkorting is de SPF, de Seizoens Performance Factor.

    De COP geeft weer hoeveel energie uiteindelijk op hogere temperatuur door een warmtepomp wordt afgeleverd t.o.v. de (uit het elektriciteitsnet) opgenomen hoeveelheid energie.

    Bijv. 1 kWh erin en 5 kWh afgegeven betekent een COP van 5.

    Dat is dus een specifiek kunstje van een warmtepomp. Een warmtepomp verplaatst een hoeveelheid warmte van een lagere naar een hogere temperatuur. Dat kost energie. Maar als het goed geïnstalleerd is breng je een veelvoud van energie (van elders) naar een hogere temperatuur.

     

     

    Perpetuum Mobile

    Al in het begin van de Verlichting (18e – 19e eeuw) probeerden mensen trucjes te verzinnen om machines (met name waterpompen voor bevloeiing) aan te drijven. Er werden om de haverklap ideeën aangedragen bij de Koninklijke Academie van Wetenschappen. Al in 1776, dus ruimschoots voor Joule, waren ze er wel klaar mee. Lees onderstaand krantenartikel uit die tijd er maar op na:

    Krantenartikel 1776

    Een Perpetuum Mobile, d.w.z. een “eeuwig beweger”, een machine die zonder externe toevoer van energie eeuwig blijft draaien, bestaat niet en zal ook nooit bestaan. Niet omdat het “nog” niet is uitgevonden, maar omdat het om basale natuurkundige reden niet kan.

    Om diezelfde reden zullen er nooit verwarmingsapparaten komen die meer doen dan COP = 1, d.w.z. er gaat evenveel energie in als eruit. Dat geldt feitelijk ook voor de warmtepomp. Ook dat is geen perpetuum mobile. Het is alleen een verplaatser van energie. En energie die je aan de omgeving onttrekt is gratis. In feite zonne-energie die de lucht of de bodem op temperatuur houdt.

    Alle andere apparaten verbruiken evenveel stroom als dat ze uiteindelijk aan warmte afgeven. Daarom zijn het COP = 1 apparaten.

    Dat geldt niet alleen voor straalkacheltjes (met of zonder ventilator), maar ook voor dompelaars, voor haarföhns, voor IR-panelen, voor elektrische radiatoren, voor close-in boilers en Quookers, voor elektrische boilers, al dan niet in serie aan elkaar gekoppeld, voor blauwe, groene of andere magische dozen, met of zonder “strato-elementen” en voor generatoren van “watergas”. Het geldt eigenlijk voor elk apparaat. Ook een elektromotor, een wasmachine, een koelkast, zelfs een geluidsbox, zet de elektrische energie die je erin steekt uiteindelijk om in warmteafgifte aan de omgeving.

    Geld en CO2

    Conclusie: Een warmtepomp verbruikt aanzienlijk minder (elektrische) energie dan er als warmte wordt toegevoerd. Een factor 4-5 zuiniger met energie dan een verbrandings-warmtebron of een weerstands- (COP=1) warmtebron.

    Zuiniger met energie is niet altijd minder CO2 en ook niet altijd minder kosten.

    Om te beginnen de CO2: Zolang elektriciteit nog voor een belangrijk deel uit elektriciteitscentrales op fossiele brandstof (kolen, olie en gas) komen moeten we beseffen dat daar eerst forse verliezen optreden. Met andere woorden, een warmtepomp op elektriciteit wordt pas echt milieuvriendelijk naarmate de elektriciteit groener wordt.

    En dan het geld: Gas levert bij verbranding ongeveer evenveel (warmte-)energie op als 9 kWh elektriciteit via een straalkacheltje. Maar het kost ca EUR 0,66 per m3. En 9 kWh kost ruim EUR 2,00, dus feitelijk, op energiebasis, 3x zo duur.

    En dan hebben we nog de kwestie van investeringskosten voor een warmtepomp. En de bron (lucht of de bodem). En subsidie.

    En dan hangt het tot slot nog van de installatie van de warmtepomp af welke COP-waarde in de praktijk wordt gehaald.

    Ziedaar een bron van levendige discussies! Zolang die op feiten berusten: geen bezwaar, integendeel!

    Maar laat je nooit in de luren leggen door Perpetuum Mobile fantasten. Daarom is dit kleine beetje natuurkundige theorie van belang voor iedereen die zich met de energietransitie bezighoudt.

    We wensen jullie een smakelijk Kerstdiner met spruitjes en lekker vette jus en zo…

    Willem Boeke

    [1] Voor de beeldvorming: Een netvoedingsapparaatje voor een iPhone neemt ca 5 W, dus elke seconde 5 Ws.

  • Mijn visie op verduurzamen

    Ik begin na 4 jaar langzaam tot de essentie van mijn adviesmodel te komen…. Dit is het denk ik wel ongeveer:

    Het Klimaatakkoord van Parijs heeft Nederland taakstellend een aantal CO₂-reductie-eisen opgelegd. Deze eisen zijn pittig (CO₂-vrij in 2050) en dit zal onherroepelijk tot eisen aan de gebouwde omgeving en dus aan die van woonhuizen van particulieren gaan leiden. Het is daarom verstandig om bij onderhoud en verbouwingsplannen hier rekening mee te houden.

    Al onze adviezen zijn daarom geschreven met “is het ParisProof ?” in gedachten. Het sturen op minder CO₂ wordt nu nog door veel mensen en ook overheden abusievelijk vertaald als “zo snel mogelijk van het aardgas af”. De noodzaak dat we op moeten houden met Groningers in hun bed te laten schudden staat hier helemaal los van, maar het vertroebelt de discussie wel.

    Onze adviezen richten zich op het verlagen van het energieverbruik door het verhogen van het wooncomfort. 70% van de klimaatdoelen zal namelijk gehaald worden door het verlagen van energieverbruik. Wij geloven dat mensen alleen in de nodige maatregelen investeren als ze er zelf beter van worden, en dat mag van ons ook. Daarom is het bij ons dit één-tweetje : besparen door kwaliteitsverbetering, de woningwaarde verhogen én de energierekening verlagen.

    We proberen bij de maatregelen die we noemen altijd in acht te nemen wat de gevolgen van onze adviezen voor volgende generaties gaan betekenen. Bio-based (hout, houtvezel) heeft dan bijvoorbeeld de voorkeur boven gelamineerde niet recyclebare fossiele oplossingen, hoewel die soms niet te voorkomen zijn om doelen te halen.

    We adviseren op basis van jarenlange praktijkervaring en op basis van bouwfysica, hoe gebouwen zich in het echt gedragen met bewoners en al. Door uit te gaan van bouwfysica voorkomen we dure onnodige maatregelen en krijgen ondergewaardeerde oplossingen met echte effecten voorrang.

    Veel leesplezier!

    Lars

  • Mijn nieuwe WTW, de Buva Ecostream – Deel 1

    Apparaten slijten en gaan daaraan meestal stuk. Zo ook mijn oude Stork Balans ventilatie systeem, kortweg WTW (van Warmte Terug Win – unit). Na 20 jaar gaf hij de geest (de cryptische foutcodes deden vermoeden dat de electronica het begeven had). Ik had hem al eens helemaal schoon gemaakt en het was me toen al opgevallen dat de randen van de ventilatoren helemaal ruw en kartelig voelden wat het kabaal van het ding deels verklaarde. Daarnaast voelde ik het in de buurt van het apparaat altijd tochten, ook geen goed teken.

    Op jacht naar een nieuwe

    Nu ben ik een aantal jaar als adviseur werkzaam in “de bouw” en ken ik vele spullenverkopers en doe ik voor mijn klanten veel marktonderzoek. Dus voor mezelf zou het wel een eitje zijn om een nieuwe uit te zoeken toch? Nou niet dus! De Stork was een relatief kleine WTW en de nieuwere zijn door de veranderende eisen (STILLER GRAAG!) groter geworden omdat grote ventilatoren stiller zijn en ruimere bochten ook. En omdat ik nogal eens klanten thuis ontvang en ik graag wil laten zien hoe het hoort was ik heel kieskeurig in hoe het straks allemaal zou gaan passen.

    Passen en meten

    Dus het was passen en meten en ik had als nadeel dat in mijn huis aan en afvoeren destijds maar een beetje lukraak in het beton gestort zaten, afvoertje hier, aanzuigbuis daar. Als je er naar de kale plek keek (ik had de kapotte maar vast verwijderd) dan zag je meteen dat als de bouwer destijds wat netter gewerkt had er nu plek zat zou zijn voor een ruimere unit.  Maar goed, ik had bedacht hoe het straks zou moeten gaan passen en kon dus op jacht naar een nieuwe.

    Alleen het beste is goed genoeg?

    Het leuke van mijn werk vind ik eigenlijk het netwerken, het kennismaken, ideeën uitwisselen, mijn eigen kennis challengen. En zo zat ik pas aan tafel bij Buva, die ik kende van de Solidseal Kierdichtingsprofielen en verstelbare slotplaten. Die verkopen dus blijkbaar “Everything Technical” in een huis. Goeie kans dat je tegen de tijd dat je de woonkamer van een willekeurig huis ingelopen bent al voor €1000 aan Buva in je handen gehad hebt of doorheen gestapt bent. Zo’n bedrijf waar je eigenlijk normaal helemaal geen acht op slaat maar ondertussen een grote speler is.

    One Size Fits All

    Buva heeft bedacht dat een WTW vooral simpel moet werken, stil moet zijn en makkelijk aan te sluiten. En zo ontstond de eigen ontwikkeling : de Ecostream. Een kast zonder knoppen of display. Daardoor kan je de kast op twee manieren aan de muur hangen waardoor de aan en afvoer buizen (naar buiten) zowel links als rechts aangesloten kunnen worden. Fijn voor bouwers, het model is altijd goed. Hij kan volumes aan van 60 tot 350 kuub per uur, wat voor 95% van de woonhuizen goed is. Voor echt hele grote huizen wil je soms 400-500 kuupers hebben maar meestal is twee WTW’s dan een betere optie.

    Buva maakte dus een eigen WTW. Is het de stiltste? Nee. Is het de goedkoopste? Nee. Is het de meest efficiënte? Wellicht (zeggen ze zelf). Haalt hij de meeste EPC punten? Nee. Het is gewoon een hele goeie WTW, voor een redelijke prijs.

    Aankoop

    Na nog een laatste rondje langs de concurrentie besloot ik dat “goed” goed genoeg voor mij was en besloot ik de Ecostream te kopen. Ik meld hier even dat ik hem tegen groothandelsprijs mocht kopen als particulier, ik had er wellicht meer uit kunnen slepen met een reclameblog maar ik wil mijn onafhankelijkheid niet te grabbel gooien. Je mag me mailen voor de prijs die ik betaalde als je het wilt controleren :-).

    Ophangen

    Het plaatsen was echt een fluitje van een cent. Het denk- en meetwerk zorgde er voor dat ie in 1x goed hing. Ik was alleen thuis en hoewel hij groot en log is lukte het om hem alleen op te hangen maar een paar handjes extra is wel fijner.

    Aansluiten

    Het aansluiten van de kanalen (aanzuig, afblaas, afvoer en inblaas) was wel even werk omdat de aannemer in 1998 alles met flexbuizen aan elkaar had gefrot. Het was een grote spaghetti zooi met bochten groter dan 180 graden, knikken en omwegen. Ik heb in totaal 3 flexbuizen afgevoerd. Ook maar gelijk de dakdoorvoeren afgeplakt, daar deden ze toen nog niet aan. Ik zag trouwens dat de doorvoer voor de zonnepaneelkabels ook gewoon een PVC-pijpje is en dus een open verbinding met buiten…..

    De oude en nieuwe situatie

    Eerste ervaringen – aanzetten

    Nadat alle buizen netjes met daarvoor bedoelde tape luchtdicht op de WTW en aansluitpunten aangesloten waren kon de stekker in het stopcontact en … surprise! … hij begon te draaien. Niet schrikken, er zitten zelfbalancerende lagers in die de eerste 5 seconden een onheilspellende kabaal maken. Maar dat komt heel snel tot rust en dan ventileert hij. Punt. Wow :-).

    Tweede ervaringen – connectiviteit

    De volgende stap is om je telefoon te pakken en uit de Appstore de Buva Ecostream-app te downloaden. Bij het starten vraagt die app wat de Bluetooth pincode van de unit is (die staat op een sticker linksonder). Plop…verbinding. Vervolgens kan je in de app via bluetooth tegen de WTW zeggen wat het WiFi-netwerk is en …. plop … hij zit op WiFi. Iedereen in huis die nu de app installeert ziet zonder configuratie meteen de WTW (waarom dat handig is leg ik later uit).

    Derde ervaringen – De App

    Als je de App opent zie je onmiddellijk hoe de sensoren de luchtkwaliteit beoordelen:

    Openingsscherm van de App

    Als je op de Luchtkwaliteit-meter klikt dan opent het detailscherm waar je alle sensorinformatie kan aflezen. De eerste 5 dagen kalibreert de sensor dus dan zijn de waardes nog niet betrouwbaar.

    Door een ventilatorsymbool aan te klikken kan je handmatig een stand kiezen (standaard gedurende 15 minuten). Als de sensoren aangeven dat extra ventileren nodig is dan schakelt hij zelf over op een hoger ventilatievolume. Dit werkt voortreffelijk, WC (luchtjes), keuken (vocht en fijnstof), douchen (vocht) of een te hoog CO2-gehalte : telkens besluit de WTW op te toeren.

    Ventilatievolumes aanpassen

    Wat ik als energieadviseur echt onwijs mooi vind is dat je de standen via de app kunt inregelen (in het installateursmenu dat je via de handleiding kunt vinden). Stand 3 is standaard 350 kubieke meter per uur maar dat blijkt voor mijn woning echt teveel van het goede : alle kanalen worden schoon gezogen (getuigen het filter na een half uurtje op volle toeren) en de ventielen fluiten als een gek. Op 275 kuub is de badkamer binnen een paar minuten droog en de kookluchtjes komen niet meer in de woonkamer. Genoeg dus.

    In dit menu kan je de machine ook kalibreren als daar behoefte aan is.

    Ervaring na een week

    De oude was in de lente stuk gegaan en deze zomer hebben we alles natuurlijk geventileerd maar met het aanbreken van de herfst werd het gemis erg duidelijk : boven de douche was het in een paar weken zwart geworden. Dat probleem lijkt opgelost en voor mijn gevoel is de lucht in huis nu veel frisser dan voorheen. Op de laagste stand is de machine echt onhoorbaar maar ventileert dan toch nog ruim 100 kuub per uur. One happy camper hier. Een aanrader die Ecostream.

    Volgende keer

    Afscheid van de drie standen schakelaar?

    Wat de WTW allemaal nog meer zou kunnen……

    En nog veel meer

     

    Productlinkje webshop : Buva

  • De Lulkoekenbakker

    Ik heb behoefte aan een blogje met daarin een lijstje termen om op social media te kunnen gebruiken in discussies over Het Klimaat. Dat klimaat verandert, door toedoen van de mens, in een ongekend en (een voor de mens) bedreigend tempo. Dat weten we door de

    Klimaatwetenschapper

    Die na een 4-8 jarige academische studie en na het schrijven van talloze peer reviewed artikelen alles weet van een klein deelaspect van het enorm complexe klimaatvraagstuk en werkt dag en nacht keihard om daar met satellieten, modellen, onderzoek en empirische toetsen een steentje aan bij te dragen.

    Het Klimaatpanel (IPCC)

    Het neusje van de zalm der klimaatwetenschappers dat op verzoek van de wereldleiders elke 5 jaar de stand van de wetenschap samenvat en er, op uitdrukkelijk verzoek van diezelfde wereldleiders, 1 hoofdstuk aan toevoegt over wat de gevolgen voor de mens zouden kunnen zijn in bepaalde scenario’s. Dit hoofdstuk is DE kop van jut van pseudoklimaatsceptici (zie verderop).

    De Klimaatscepticus

    Is een leek (geen klimaatwetenschapper) die geprikkeld door vragen die gesteld worden, op straat, in de krant en op social media zelf op zoek gaat naar antwoorden en dan ontdekt dat bijvoorbeeld de zeespiegel in Nederland niet zo hard stijgt als in Miami en dat hier complexe processen spelen als veranderende zeestroming, het zwaartekracht-effect van de smeltende ijskap van Groenland aan ten grondslag liggen en ontdekt dan dat het keer op keer genuanceerd ligt. De klimaatscepticus (ik was er ooit ook een) sterft uit omdat alle mythes en hoaxes inmiddels uitgebreid gedocumenteerd zijn door echte specialisten.

    De klimaatboodschapper

    Vertelt en herhaalt onvermoeibaar in lekentaal wat de wetenschap ontdekt en wat daar vandaag de dag voor lering uit getrokken moet worden. Ik reken mezelf hier inmiddels voorzichtig toe.

    En niet door de pseudoklimaatscepticus a.k.a. De Lulkoekenbakker

    De Lulkoekenbakker kopieert een tweet van Thierry Baudet c.s. die een Elsevier-artikel van een paar bejaarde taalkundigen die ouwehoeren over hoe gezond CO₂ voor plantjes is op zijn Facebookpagina zette als onderbouwing van zijn “klimaatvisie”. De Lulkoekenbakker gebruikt deze tweet van Baudet als hét bewijs dat de Aarde altijd klimaatverandering heeft gehad en begint daarna over een links complot en cultuurmarxisme.

    Ik geef de Lulkoekenbakker tegenwoordig 1 kans om met een inhoudelijke onderbouwing voor zijn stellingen te komen (want onvermoeibare boodschapper) maar als er een tweede “Bewijs van Baudet” volgt dan klik ik tegenwoordig op mute.

    Wij boodschappers hebben wel wat beters te doen.

    Dit is dat blogje, dat ontstond na het lezen van dit uitstekende artikel van Hans Custers over het CO₂-artikel in Elsevier en daar de term pseudoklimaatscepticus introduceerde. Ik vond dat een mooie term maar ik vrees dat het voor de gemiddelde Baudetvolger te lastig te begrijpen is. Op Twitter ontstond toen de term Lulkoekenbakker die voor mij perfect aangeeft waar we hier mee te maken hebben: in het begin wel schattig maar allengs hersenlozer geouwehoer van mensen die te lui zijn om zelf een mening te vormen en bang zijn dat hun Westerse geboorterechten misschien in het geding zijn.

  • Bij Duurzaamheidsdag 2018

    De dag nadat de rechter de Staat voor de broek gaf voor haar CO₂-reductiebeleid is het alweer de 10e “Dag van de Duurzaamheid”.

    Ik zit er als adviseur in “Everything Sustainable” een beetje dubbel in als ik heel eerlijk ben. Best belangrijk al die bewustwording maar als je er elke dag in fulltime mee bezig bent is het bijna too much….

    Vandaag opperde ik dat Mark (Rutte) nu eens echt moest beginnen met maatregelen die zoden aan de dijk zetten. 25% op ons energieverbruik besparen is echt een eitje, de laatste 75% zijn veel moeilijker. Mark kan nog makkelijk de geschiedenis in als de MP die echt resultaat boekte. 100 kilometer per uur kan hij vanaf morgen invoeren (10 x 10 = 100, ik zie de campagne al voor me). Buitenlucht verwarmen met terrasverwarmers….kom op. Een vliegverbod op afstanden onder de 500 kilometer. Ik kreeg werkelijk 10-tallen tips op mijn vraag om hulp, mensen zijn er klaar voor!

    Het vereist wel leiderschap om uit te leggen dat dingen die we voor lief zijn gaan nemen echt anders moeten. En als net-50’er en oefenfilosoof gooi ik gewoon wat levenservaring en een paar oneliners in de strijd ter motivatie om te zorgen dat we volgend jaar het gat op weg naar 100% reductie flink hebben laten krimpen.

    “Ask not what your country can do for you, but what you can do for your country”

    Eigenlijk een oproep aan de bevolking om de de handschoen op te pakken en zelf te doen wat mogelijk is en niet te gaan wachten tot de politiek de oplossing komt brengen (dat gaat namelijk niet gebeuren)

    “Het beste moment om een boom te planten was 20 jaar geleden”

    De Chinezen zagen dat lang geleden al goed. Het oude gezegde gaat verder met : “het op een na beste moment is vandaag”, en dat is natuurlijk helemaal waar. Het heeft geen zin oude koeien uit de sloot te halen, we moeten zo snel mogelijk actie ondernemen.

    “Energiebelasting betaal je per Joule”

    OK, die is van mij 🙂 om de minister te porren een flatrate energiebelasting in te voeren die echt effectief is : met die prikkel zal het bedrijfsleven binnen no time hun portie gedaan hebben.

    Maar ik hou jullie op, we moeten aan de slag, we hoeven nog maar 7 miljoen huizen te doen.

    Ik buig ondertussen diep voor Urgenda en Marjan Minnesma die het urgente klimaatverhaal zo expliciet op menig agenda gekregen hebben. Ik wens jullie allemaal veel voorleesplezier, inspiratie en ook een mooie bouwbeurs, misschien tot straks in Den Bosch!

    Lars

  • Proefrit met de Sonomotors Sion

    Ik reed vanmiddag een paar proefrondjes in de Sonomotors Sion, een demo-auto van een Duitse startup in de EV-industrie die op roadshow is in Nederland. In dezelfde week dat het eveneens Duitse Mercedes een mislukt SUV-EV met beperkt bereik en beperkte features debuteerde (de EQC). In dit blogje mijn gedachten over de Sion.

    Elektrisch rijden

    Ik volg elektrisch rijden al heel erg lang (al sinds de Rav4e en de EV1 en ik reed al Prius in 2005) en denk dat ik wel ongeveer snap waar het naar toe zal gaan : omdat een elektrische aandrijving veel simpeler en goedkoper is dan een verbrandingsmotor is het onvermijdelijk dat op termijn de auto veel goedkoper wordt dan ICE’s. En dat is dan inclusief de snel goedkoper wordende accu. De route naar autonoom rijden is al uitgestippeld en ook niet meer tegen te houden.

    Standaardisatie

    In een verbrandingsmotor-auto zitten talloze onderdelen die een soort van “eigendom” zijn van de fabrikant : het blik en de bumpers, de pakkingen, zuigers, distributieriemen, motor management systemen etc. Hierdoor kunnen fabrikanten vragen voor hun auto wat ze willen, je hebt geen keus: als je een Golf wilt moet je naar Volkswagen.

    Maar bij elektrische auto’s is het extreem simpel : je hebt een accu waar elektronen uit komen, die verwerk je met een motormanagement systeem (vergelijkbaar met een omvormer voor zonnepanelen) om een motor aan te drijven. Dat knoop je aan elkaar met wat koperen kabels. 4 wielen er onder : klaar! De EV is eigenlijk wat USB deed voor de computerindustrie : plug & play.

    Onderstel van een Tesla. Dit is de hele auto, het koetswerk erbovenop is alleen bescherming tegen de regen.

    Iedereen kan op zo’n skateboard een koetsje zetten en er een label op hangen. Mijn verwachting was dat “De Chinezen” dit trucje als eerste zouden inzetten.

    Enter de Sonomotors Sion

    Wie schetst mijn verbazing? Notabene een Duitse startup zet vol in op de mogelijkheden die OEM-assemblage in de EV-markt biedt. OEM staat voor Original Equipment Manufacturer en dat staat weer voor de fabrikant achter de inkoper achter de exporteur achter de distributeur die ergens in fabriekjes in de binnenlanden van China voor fracties van ons bekende prijzen onderdelen produceert. Die artikelen worden verwerkt in alles van je iPhone tot de knopjes van de afstandbediening van de TV. Het feit dat u het 10 tot 100-voudige betaalt voor die onderdelen komt door tussenhandel, branding en assemblage waardoor je bereid bent de hoofdprijs te betalen voor de verzameling in elkaar geschroefde Chinese onderdelen.

    Sonomotors ziet ook welke kant de autoindustrie op gaat en heeft de stoute schoenen aangetrokken. Ze hebben in een excelletje de inkoopprijs van alle benodigde onderdelen gezet, daar een autobouwer met overcapaciteit bij gezocht die hem in elkaar wil schroeven en berekenen een eerlijke winstmarge. En dan staat daar opeens een hele kekke elektrische auto voor 16.000 euro die 250 kilometers ver moet kunnen rijden.  En om te laten zien dat ze innovatief zijn zit de auto onder geplakt met flexibele zonnepanelen waarmee je ongeveer 30km aan elektrische energie per dag opvangt, geinig maar niet noodzakelijk*.

    Hoe rijdt hij?

    Alle elektrische auto’s rijden lekker, deze ook. Als je instapt zie je gelijk dat het OEM is, links en rechts zie je schakelaars en bedieningshandels die je van andere auto’s herkent (pookje is van de BMWi3) . Niks mis mee. Ze mikken op 250 echte kilometers, wat voor 95% van de Nederlanders meer dan zat is omdat je in geval van nood ook kunt snelladen met 50 kW. Ze hebben goed rondgekeken bij de elektronicafabrikanten en vonden een omvormer die ook 220V kan terugleveren : je kunt je Senseo op de camping zo aansluiten op een naast de laadstekker aanwezig stopcontact (11kW vermogen beschikbaar via type 2 stekker!).

    Hij trekt vlot genoeg op voor het dagelijks verkeer maar het is natuurlijk geen Tesla. Hij zit fijn, niks mis mee.

    Maar?

    jajaja, je voelt hem al een poosje aankomen…… Deze auto is voor 95% van de hedendaagse benzineslurpers een perfecte vervanger, maar als je in 2020 met een OEM-EV op de markt komt zal er op zeker forse concurrentie zijn van echte Chinezen (ik kan nu nog geen namen noemen maar let maar op volgend jaar). En ik denk dat die allemaal tjokvol met sensoren, rijbaan assistentie, radarafstandhouders enzovoort zitten. Want dat kost in 2020 geen drol meer.

    En dat sensornetwerk zit niet in de planning bij de Sonomotors, het is bedoeld als een hele gave Opel Kadett op stroom met zonnepanelen, en ik ben bang dat de EV markt veel harder gaat dan dat.

    Samenvatting

    Gave bak, rijdt lekker, ik had hem 2 jaar geleden 100% zeker gekocht maar nu ik ervaren Leaf-rijder ben kan en wil ik niet meer terug. Maar ik denk wel dat er een hele grote markt is voor first-time EV-rijders als ze op tijd kunnen gaan concurreren met de Chinese OEM’s.

    *Nabrander : ik ben erg benieuwd hoeveel goedkoper de Sion zonder zonnepanelen zou zijn. 30 kilometer is ongeveer  €1,00 stroom. Ik weet bijna 100% zeker dat je veel beter 2 gewone zonnepanelen aan de klant kunt geven om thuis te laden. En van het prijsverschil de auto goedkoper maken.

     
    Als je dit artikel interessant en/of nuttig vond mag ik je dan wat vragen?

  • De toekomst van energiebelastingen en accijns

    Mijn carriëreswitch van IT naar Everthing Sustainable noopt mij ertoe om te practicen what ik preach en ik ben dan ook in stappen afscheid aan het nemen van een fossiel leven. Dat betekende voor mijn autocarriëre sinds 2000:

    • 2000 : Seat Leon Turbo Diesel
    • 2005 : Toyota Prius
    • (intermezzo van een grote gore diesel omdat mijn laatste IT-werkgever niet wilde luisteren)
    • 2010 Laatste vliegtuigreis
    • 2015 : Toyota Plug-in Prius 3kWh / voor 20 km, thuis- of laadpaalladen in 2 uur
    • 2017 : Fiat 500e 20 kWh voor 150 km, thuis- of laadpaalladen in 8 uur
    • 2018 : Nissan Leaf 40 kWh voor 300 km, snelladen in 1 uur

    Bij de benzinepomp
    Allengs minder CO2 en meer kWh. Maar ook een grote verandering in wat de staat verdient aan mijn autorijden. Want op een liter benzine zit 77 cent accijns en 31 cent BTW (ja in Nederland betalen we belasting over te betalen belasting). 108 cent dus per liter. Stel we rijden 1 op 20 (we reden immers Prius) dan komt dat neer op 5,4 cent in de staatskas voor elke kilometer die ik reed. Voor een meer gebruikelijke 1 op 15 is het 7,2 cent per kilometer.

    Thuisladen
    Met een elektrische auto die je thuis aftopt betaal je 18 cent per kilowattuur. Daarvan is plm. 32% belasting en heffingen, zeg 6 cent. Met een kilowattuur rij ik met gemak 7 kilometer. Dus 0,86 cent in de staatskas per kilometer. Elektrische rijders stoppen veel geld en moeite in hun veel schonere transportbehoeften, dus ergens is dat wel terecht. Ik preek hier natuurlijk voor eigen parochie, maar dit is zoals ik het zie.

    Snelladen
    Op de snelweg zie je steeds meer snelladers van o.a. Fastned (Gele bogen) en Allego (bij benzinestations). Het exploiteren van snelladers kost natuurlijk geld en er worden dan ook forse laadprijzen gevraagd van 30 tot wel 65 cent per kilowattuur. Voor menig EV-rijder reden ze vooral te gebruiken voor noodgevallen waarin je thuis of de zaak net niet haalt. Uitzondering hier zijn de Tesla eigenaren die alle laadkosten die ze ooit zullen maken betaalden bij de aanschaf van hun auto waarna ze gratis terecht kunnen bij het Tesla-snellaadwerk. (Model 3 eigenaren zullen gewoon moeten betalen).

    Enter Maingau
    Vanaf half juni gaat er echter wat veranderen in het Nederlandse snellaadlandschap. Het Duitse energiebedrijf Maingau heeft afpsraken gemaakt met Fastned waardoor je vanaf dan bij alle snellaadstations kunt tanken voor …. 6 cent INCL BTW … PER MINUUT. Hoe sneller je auto kan laden, hoe goedkoper het is. Met mijn Nissan Leaf komt dat effectief neer op laden met 40kW zodat het laden van 20 kWh een half uurtje duurt. Die 20 kWh kosten me dan €1,80. Daar kan ik dan weer 150 kilometer mee verder. Je kan je haast niet voorstellen dat een bedrijf aan stroom van 6 cent nog kan verdienen maar het kan blijkbaar. De oorzaak ligt in het feit dat je (bijna) geen energiebelasting meer betaalt over het meerdere boven 10 miljoen kWh en als je een snellaadwerk exploiteert is dat een eitje. Het is de gruwelijk scheve degressieve energiebelasting waar ik al jaren op mopper die dit mogelijk maakt.

    Ik vind het een gruwel en het verhindert dat bedrijven investeren in besparen en opwek (als je heel veel gebruikt is een kilowattuur niks waard en dus kan investeren in PV niet uit).

    Voor publieke laadpalen geldt tot 2020 en speciale regeling waardoor de EB met 5 cent verlaagd wordt maar ik denk zelf dat de laadpalen als 1 virtuele aansluiting gezien worden en zo in de hoogste staffel belanden.

    In de tabel hierboven zie je dat Maingau 183x minder energiebelasting betaalt dan een burger. Dat voordeel geven ze nu aan de particuliere klant.

    De overheid krijgt voortaan 1,2 cent BTW per kWh van me, dus 0,17 cent per kilometer. Dat is 1/31e van wat een benzinerijder aan belasting en accijns afdraagt.

    Snellerladen
    De snellaadtechniek ontwikkelt zich razendsnel. 100, 150 en 300kW laden liggen in het verschiet. Waarmee de energiebelastinginkomsten nog een factor 6 gaan dalen, naar 0,03 cent per kilometer. Dat gaat echt pijn doen in de staatskas als E-rijden een beetje populair gaat worden.

    Belastingkomsten autorijden

    Bovenstaande grafiek gaat uit van 40% groei elektrisch vervoer per jaar, dus de EV-rijders zullen komend decennium kunnen free-riden, hoewel ik denk dat als EV’s iets goedkoper worden de bijna gratis brandstof best een aanjager zal blijken.

    Ik ben zonder meer bereid om mijn eerlijke bijdrage aan de staatskas te leveren, maar zolang de overheid weigert bedrijven fatsoenlijk aan te slaan voor hun energieverbruik (en CO2-uitstoot)  ga ik vol in de aanval met het afbreken van het stelsel van degressieve  energiebelasting. Dag accijns en BTW, Fastned en Maingau, here I come!

    Lars

    ps. (ik begrijp dat de laadpalen van NLE en ANWB servicepunten er ook onder vallen)