Lars Boelen

Categorie: PeakOil

  • PeakOil, einde verhaal?

    De laatste weken worden er verschillende artikelen door meer of minder gerenommeerde instituten gepubliceerd met titels als ‘Peak Oil’ Concerns Should Ease, Experts Predict, More Signs of ‘Peak Us’ in New Study of ‘Peak Oil Demand’ en The receding threat from Peak Oil

    U weet inmiddels dat ik een echt fervente PeakOil-aanhanger ben, dus als zulke instituten aan je stoelpoten gaan zagen, dan ga je die stukken toch even goed lezen. Eerst nog heel even mijn PeakOil, voor ik hun “PeakDemand” fileer.

    Mijn PeakOil
    PeakOil is het moment waarop goedkope (30 dollar per vat) exponentiele economische groei veroorzakende olie niet sneller meer uit de grond gehaald kan worden en het produktievolume dus “piekt”. Dit gebeurt, lees daarvoor mijn andere stukken, ongeveer op het moment dat de helft van de origineel aanwezige hoeveelheid opgepompt is. Als je in kan schatten hoeveel van die goede, dunne makkelijk winbare olie er oorspronkelijk was, dan kan je op grond van historische produktie en geschatte toekomstige produktie (exponentiële groei!) ook inschatten wanneer je op de helft zit en wanneer je dus piekt. Hubbert bedacht dat in de jaren 50 en voorspelde correct de piek van de “lower 48” staten van de VS in 1970. De allergrootste velden in de wereld, zoals Ghawar in Saudi, zijn als eerste gevonden, en die pompen ook al het langst, en het leegraken van die velden opvangen door kleinere, diepere, dikkere, zuurdere, duurdere olie bevattende velden in productie te nemen leidt dan uiteindelijk tot deze grafiek:

    20130711-232033.jpg

    Omdat de bovenkant van de grafiek zo vlak is kan je piek pas in je achteruitkijkspiegel zien, maar ik schat dat we achteraf zullen vaststellen dat het ergens tussen 2005 en 2015 zal blijken te zijn gebeurd. Nu zeggen de wetten van vraag en aanbod dat als er minder goede olie is, de prijs daarvan stijgt. Zo geschiedde in 2007 (100$ per vat SCHOK, nu is het al jaren gewoon). Dure olie is niet verenigbaar met exponentiële economische groei. Dat ontdekte Lehman, die iets te grof had ingezet op oneindige groei. Crisis. Paniek. Dure olie (dus duur agroindustriëel voedsel) veroorzaakt sociale onrust in Zuid Amerika, Midden Oosten en Indonesie, Revolutie! Bij tijdelijk gebrek aan spelletjes spelende Grootbanken komen de financiële leugens van Griekenland, Portugal, Italië en Spanje bovendrijven : €urocrisis.

    Tom Poes verzin een list. Die wordt gevonden in GRATIS GELD, en niet een beetje, maar gewoon onbeperkt, feitelijk zijn de spelregels van de westerse economie aangepast : de staat geeft een paar “oliegargen” onbeperkte middelen om “brandstof” te regelen om nieuwe “groei” te kunnen veroorzaken.

    Kijk dat verandert mijn PeakOil verhaal. Want nu kan je ineens met dat gratis geld de aardkorst openbreken om er aardgas in schalielagen mee uit te persen en daarmee in Canada bevroren teerzand om te smelten en in milieuvernietigende fabrieken om te bouwen tot “olie”. Zonder de kredietcrisis zou de hele schaliehype nooit zo’n vlucht hebben genomen. Wat mij betreft heeft dat niets meer met exponentiële economische groei met goedkope olie te maken maar alles met een doodsstrijd.

    Goed, tot zover MIJN PeakOil. Nu de moderne variant.

    PeakDemand

    20130711-233208.jpg

    De logica (probeer me alsjeblieft te volgen) gaat ongeveer als volgt:
    Doordat er steeds meer Westerlingen minder reizen omdat het zo goed met ze gaat, je kan maar in 1 Porche Cayenne tegelijk rijden immers, vlakt de vraag af (ooit van Werkloosheid gehoord). De toenemende vraag in India en China is wel erg groot, maar de aanzwellende stroom van mijn zojuist beschreven “unconventional liquids” overspoelt de markt in zulke hoeveelheden dat marktpartijen de goedkope vloeibare olie niet meer willen (Peak Demand).

    Vragen over PeakDemand
    Ik weet niet welk spul de auteurs roken, maar als ze weer recht uit hun ogen kunnen kijken heb ik wel een paar vragen voor ze:
    – waarom daalt de vraag naar goedkoop te winnen olie als de totale vraag naar olie nog toeneemt, dat is echt absurd. Alsof je op de markt aan de koopman vaagt of hij niet een paar bakjes rotte kleine aardbeien voor 5 euro per bakje heeft staan, terwijl er op de plank stapels dozen met dikke rode knoeperds liggen voor 2,50 per doos.
    – mag ik vrijheid nemen om de rode bobbel in de grafiek gewoon “PeakOil” te noemen, en die bruine bobbel “de doodsstrijd van de fossiele economie”?
    – zie ik nou goed dat de tussen PeakOil en PeakEverything maar 30 jaar zit? Met conventionele olie hadden we 150 jaar van start tot piek, en nu gaan we voor 30 jaar uitstel tot het definitieve verval inzet de aardbol vernietigen?
    – hoe lang blijven overheden nog gratis geld uitdelen ten kostte van hun burgers om al die fantasie-olie te laten creëeren. Zelfs westerlingen hebben er op een gegeven moment genoeg van voor de gek te worden gehouden.
    – hoe kijken de auteurs aan tegen het nu al pieken van schaliegasproduktie in de VS waardoor de basis onder de teerzand-omcat-economie wordt weggehaald
    – een flink deel van wat in de studie als “non conventional” wordt betiteld is biobrandstof. Een verdere “groei” daarvan zal zo mogelijk nog desastreuzer uitpakken dan de schade die schaliegasfrackers nu al aanrichten

    Gelukkig sluiten ze de stukken wel relativerend af : “Our study is agnostic on what mix of oil substitutes emerges, but we do know that if we don’t manage them well, there will be big consequences.”

    Bij dat laatste sluit ik me van harte aan, maar ik denk dat PeakUnconventional heel wat sneller gaat komen dan wat de stukken voorspellen. Tijd om over te stappen op kernfusie!

    Daar schrikt u van hé, ik bedoel natuurlijk conventionele kernfusie : zonne-energie!

    Tot slot
    “PeakOil, einde verhaal?”. Dacht het dus niet, hoewel de heilige verzamelplek van de Peakoilers, “The Oildrum” gaat stoppen, zie ik dat meer omdat alles over de theorie zolangzamerhand wel uitgediept is (het voortreffelijke archief blijft gelukkig bestaan) maar de discussie over “wat komt er na de piek” gaat in alle hevigheid door, mijn blog is daar een voorbeeld van. Ik ben niet pessimistisch over de toekomst, maar we moeten ons wel realiseren dat olie een heel bijzondere eenmalige gift van de natuur is geweest, en nu moet we weer terug naar wat 100.000 jaar “business as usual” was, zonne-energie, en onze dagelijkse praktijk daar op inrichten.

  • Noordzeegas vs. #Schaliegas

    Vandaag groot nieuw lezers! Miljarden kubieke meters gas onder “ons” stukje Noordzee. Ik twitterde net dat ze de opbrengst daarvan in het transitiefonds moeten stoppen in plaats van te gaan beginnen met schaliegas. Toevallig kreeg ik via mijn vriend S. een afschriftje van het gesprek dat Rutte had met Kamp op de terugweg van Texas.

    Rutte : Hé Henk ouwe jongen, met Mark
    Kamp : Hallo Mark, hoe was Texas
    R: Fantástisch, ik ben helemaal geïnspireerd geraakt door die Rednecks! Niet lullen maar boren is daar het devies, ik heb 100-den kilometers gereden en waar je maar keek : boorputten!
    K: Ja, gaaf he, ik ga binnenkort zelf ook kijken, ik droom elke nacht van boortorens van “sea to shining …” uh, nou ja je snapt wat ik bedoel, haha.
    R: yep, en hé wat hoor ik, nieuwe vondsten in de Noordzee?
    K: Ja, maar daar moeten we het even over hebben. Er wordt hierdoor de antischaliegasmeute getwitterd dat we de opbrengst daarvan in een transitiefonds moeten stoppen….
    R: …..
    K: Mark? Ben je daar nog?
    R: uh ja, shit, dat is natuurlijk niet de bedoeling. Shell is net vandaag het grootste bedrijf ter wereld geworden, en ze rekenen eigenlijk op gratis concessies.
    K: Kunnen we niet zeggen dat deze vondst onder bestaande regelgeving valt…..
    R: …. en dat we met het schaliegas erbij twee vliegen in 1 klap slaan, gaszekerheid en Economische Groei…groei …… groei …. Ahhhhhhhh
    K: Mark?
    R: Heu? … Oh, ja, Henk, maak je geen zorgen, ik bel zo mijn woordvoerder, vanavond gaat er nog een persbericht uit…”Nederland exporteert zich uit de crisis!”. Spreekje!

  • Waarom en hoe de overheid moet krimpen

    Ik probeer “links en rechts” wel eens uit te leggen wat de gevolgen van PeakOil zijn voor de samenleving. Mijn opmerking “de overheid moet ophouden met  belastingenverhogingen te gebruiken om haar huishoudboekje op orde te krijgen” wordt vaak verkeerd uitgelegd als zou het een denkbeeld zijn van de VVD, of nog rechtser. Terwijl ik juist meen aan het andere eind van het politieke spectrum te spreken.

    Sta mij dus toe, beste lezer, om u te vervelen met een poging om de economische realiteit die ik op ons af zie komen in een politiek kader te plaatsen.

    Naar mijn mening zal PeakOil er toe leiden dat onze samenleving noodgedwongen een stuk lokaler en compacter(mensen) en kleiner(€) moet worden. De overheid, met de bestuurlijk organen die wij als burgers hebben aangesteld om er leiding aan te geven, heeft als primaire taak om de zaken die we collectief geregeld willen hebben efficiënt uit te voeren. Als de middelen daarvoor structureel lager worden, dan moet zij haar takenpakket inperken totdat het beschikbare budget wel weer voldoende is. Tijdelijk kan een overheid geld lenen om zaken die we in de toekomst echt belangrijk vinden (dijken en zo) voor te financieren.

    Afijn, de inkomsten wórden lager : minder inkomsten uit gas, burgers die zelf stroom opwekken en daarover geen belasting betalen, structurele werkloosheid. Kosten worden hoger : vergrijzing, gas-importen, zorgkosten etc., ik hoef daar niet verder over uit te wijden. Tijd dus dat we keuzes gaan maken, een paar voorbeelden van hoe dat zou moeten.

    Ik kies ervoor om de luchtmacht integraal op te doeken, en wel om de volgende redenen: F16’s vervangen door JSF’s is een gigantische cash betaling aan de VS waar we een zeer lage tegenwaarde voor terug krijgen, nl. een veel te kleine vloot toestellen om zelfs maar minimale missies mee uit te kunnen voeren. We kunnen veel beter voor een fractie van de kosten in Nederland zelf bewakings- en opsporingsdrones ontwikkelen, we hebben daarvoor uitstekende technische universiteiten en bedrijven voor. Dat de Russen ons dan zo kunnen binnenvallen, dat risico nemen we wel, we dreigen gewoon de dijken door te prikken als ze komen. Goed, dat is een eerste stapje.

    Een kleinere overheid, dat kan prima als je rationaliseert en IT slim inzet op plaatsen waar dat kan: belastingdienst, gemeentes, ministeries, gevangeniswezen,

    Geldstromen rationaliseren : stoppen LANDBOUWSUBSIDIES, stoppen KOLENSUBSIDIES, stoppen rondpompen zorgmiljarden, stoppen rondpompen Sociale Zekerheidsmiljarden (kinderbijslag en kinderopvang). Verlagen belasting op inkomen en verplaatsen naar bealsting op consumptie (vliegtaks). Onze pensioenfondsen verplichten onze staatsschuld te financieren

    En dan moeten we nog onze energie-infrastructuur echt om gaan denken. De ontploffende treinen in Canada zijn een goed voorbeeld van hoe diep we in de penarie zitten: Canada is één van de laatste landen op aarde die de olieproductie nog op kunnen voeren….maar ten koste van wat? Het land verwoest zijn natuur, schoon aardgas wordt gebruikt om teerzand uit te smelten om maar “brandstof” voor de de westerse op groei gebaseerde economieën te maken. Wij denken dat de crisis zo eindelijk opgelost kan worden omdat goedkope brandstof “groei” aanjaagt. Welnu, dat sprookje is over, de laatste groeikernen op aarde zullen binnenkort besluiten dat ze niet ten koste van alles hun natuurlijke bronnen zullen verwoesten voor ons feestje.

    We zullen in Nederland dus onze eigen energie-broek op moeten gaan houden. Als we eens beginnen met de energie subsidies voor kolencentrales af te schaffen, en een “flat rate” invoeren voor de energiebelastingen, dan zullen de grootverbruikers als Aldel en Hoogovens heel snel heel veel miljarden extra moeten gaan betalen (en waarschijnlijk Nederland verlaten). We zullen dan zien dat we ten eerste veel minder energie nodig hebben, ten tweede zal fossiel duurder blijken dan duurzaam en we kunnen eindelijk de economie echt gaan vergroenen. Plek zat op zee energie-eilanden te bouwen (met wind water omhoog pompen voor de windstille uren). Plek zat op de daken om 16% duurzaam op ons sloffen te halen. En zonder kolen ’s nachts geen stroom? Misschien moeten we inderdaad wel net als de molenaar vroeger af en toe de tering naar de nering zetten, so be it. Ook dat zal weer een hele eigen dynamiek veroorzaken en tot nieuwe initiatieven leiden, we moeten ons niet zo bang laten maken door de fossielen!

    Voorts hervormen we de woningmarkt zo, dat mensen die hun huis veilen de restschuld bij de bank kunnen laten neerkomen, net zoals in de VS (banken ontvangen daarvoor namelijk al jaren een risicopremie die dit afdekt, deze premie heet hypotheekrente). Doordat hierdoor heel veel mensen schuldenvrij kunnen verhuizen komt er eindelijk weer wat mobiliteit en dynamiek in de woningmarkt.

    Kortom, we moeten dus écht veranderen, Nederland opnieuw uitvinden, in plaats van elke keer het “Business As Usual” model na jarenlang “polderen” minimaal aan te passen en dat dan een “EnergieAkkoord”, “PensioenAkkoord”, “ZorgAkkoord” of “WoonAkkoord” of wat voor Akkoord dan ook te noemen dat over 2 jaar weer volledig op de schop gaat. Burgers raken murw, het brengt ons telkens van de regen in de drup.

    Tot slot. Ja dat gaat pijn doen, maar ik heb in mijn jarenlange werk als IT’er wel geleerd dat als je niet af en toe de sprong toch maakt, het gewoon doet, je in toenemende mate blijft hangen in het verleden en jezelf uiteindelijk te kort doet (“blijf met je vingers van die NT3.51 server af”, echt waar!). Je gebruikt je ervaring en deskundigheid om de pijn die ontstaat (daar moet je van tevoren wel eerlijk over zijn) snel weg te werken, en als samenleving ben je er uiteindelijk toch om elkaar te helpen.

    En als dáár dan tijdelijk de belastingen voor de goedverdieners voor omhoog moeten, prima, maar hou alsjeblieft op met belastingverhogingen die nodig zijn als smeergeld voor al die “Akkoorden” investeringen te noemen, dáár heb ik geen begrip voor.

  • Ná PeakOil – kijkje in de glazen bol

    Als je blog “Stormglas” noemt dan moet je je af en toe ook aan een toekomstvoorspelling wagen. De laatste was van 31 december. Nu, een half jaartje later, zal ik een glazen bol wijden aan de wereld na PeakOil, een kijkje van 10 jaar vooruit.

    Economie
    Peakoil, het moment waarop alle olieproducenten van gewone vloeibare olie op de wereld voluit pompen en er niet in slagen de produktie verder op te voeren, was ergens in 2008. De extra olie die nu voor 100$ per vat uit schalielagen gekraakt en gesmolten kan worden omdat meneer Bernanke 80 miljard per maand cadeau doet aan “investeerders” tel ik voor het gemak even niet mee, daar kan je geen duurzaam exponentieel groeiende economie mee bouwen. Het is mijn mening dat de wereldeconomie draait op goedkope olie. Alle verhalen over de economie redden met gratis geld voor banken (heu?), investeringscampagnes om “groei” aan te jagen, “kwantitatieve verruiming” (heerlijk hé, die vondsten van economen) en wat al niet meer heb ik vol verbazing bekeken, want WAT wil je weer op gang brengen? Een systeem dat bestaat bij de gratie van zo goed als gratis fossiele energie waarvan nooit meer “meer” zal komen? Nee dus.

    Maar hoe gaat onze samenleving er dan uit zien in het 2e zonne-energie tijdperk. Om te beginnen zal het BBP flink lager worden omdat de hele economie rond de olie-infrastructuur ophoudt te bestaan. Volgens mijn logica zal de staatsschuld opgeruimd moeten worden, omdat groei schulden niet meer weg inflateerd.

    Daar staat tegenover dat de onzichtbare overheidssubsidies die de olie-industrie nu krijgt (namelijk het recht om ons ecosysteem te vernietigen) ook vervallen en dat de wereld dus een gezondere plek wordt om te wonen, en dat is ook wat waard.

    Maar wat dan?
    O.K. daar gaan we. We zullen als planeet-Aarde-bewoners moeten accepteren dat we het met de naar ons toegestraalde zonne-energie zullen moeten doen. Dat was de eerste 100.000 jaar van het bestaan van de mensheid voldoende om te groeien van 2 naar 1 miljard mensen, dus het truukje van op zonne-energie leven zit in onze genen. Bovendien valt er veel meer energie op de aarde dan we op kunnen maken, dus technisch kan het, nu nog die energie gebruiken.

    Energie
    Als eerste de olie. Die wordt meer en meer door India en China gebruikt, en die wordt door ons ingeleverd. Ik snapte dat eerst ook niet, want wij zijn toch veel rijker, dus dan bieden we ze toch even uit de markt? Maar het is heel logisch: wij rijden elke week een tank benzine leeg voor €75 als we in ons eentje naar kantoor rijden. In India en China kunnen ze van dezelfde hoeveelheid benzine 5 brommers met twee personen van het dorp naar de Spijkerbroek c.q. iPadfabriek rijden. Zelfs voor €150 of €200 kan dat nog goed voor ze uit. Wij zijn dan al lang afgehaakt. Olie zal voor ons dus niet meer beschikbaar zijn als de restjes door Chindia opgemaakt worden.
    Elektriciteit, ja, dat wordt het. Zonlicht in electriciteit omzetten gaat zo makkelijk dat het ondenkbaar is dat we dit niet blijven doen. Over 10 jaar worden cellen met 3D-nano-oppervlak met druktechnieken op rollen geprint. Omzettingsefficiency van 20-30% zullen normaal zijn. Echt elke stukje dak dat zon kan vangen ligt vol. Overschotten worden opgeslagen in auto-accu’s die in sneltreinvaart beter worden. Winter- en nachtstroom maken we met gasturbines en Wind en accu’s.
    Gas uit Slochteren is op, maar het landelijk dekkende net is waardevol, en we blijven gas importeren (gasvormig uit Rusland, vloeibaar uit de Emiraten). Mijn duurzame gas komt op den duur uit vergisting. Ik denk dat we vast een of ander scheten latende zeebacterie gaan vinden die we in mega tanks tussen de funderingen van de offshore windparken hangen om daarmee de wintervoorraad biogas aan te leggen (en dat gas is daarmee eigenlijk opgeslagen zonne-energie)

    Werken / Handel
    Wat gaan we met z’n allen doen? Dat wordt de hamvraag. Ik denk dat we heel veel kleine ondernemers krijgen, die in leegstaande kantoren en fabriekshallen lokale bioindustrie model 2.0 zullen bedrijven, wat arbeidsintensief werk is. Ik denk dan aan tuiniers die met stellages vol groenten met hyperefficiente LED verlichting in combinatie met vis en champignonteelt volledige gesloten kringlopen zullen hebben. Repareren (met 3-D printers) zal weer normaal worden en een nieuwe industrie doen ontstaan. Met de grotere lokale economie zal de zorg ook veel meer geintegreerd worden in het dagelijkse leven, niet meer in zorgfabrieken, maar meer voor elkaar door elkaar. Ik denk ook dat Nederland een mondiale opleider zou kunnen worden, met onze kennis van Delta-bewoning en (rand)stedelijke ontwikkeling. Ik zie ook veel werk in de visserij, tussen de windmolens op zee ontstaat een booming zeeleven waar niet met netten gevist mag worden. Toevallig was de bouw van de week in het nieuws, vanwegen de crisis is er “creative distruction” aan de gang: woningen worden niet meer door oppermanen met ladders in elkaar geknutseld, maar voortaan als duploblokken in de fabriek gemaakt waarna ze buiten aan elkaar geplakt worden. Dat gaat de bouwindustrie niet meer opgeven als de crisis voorbij is. Misschien is die bouw wel goedkoop en efficiënt genoeg om alle na-oorlogse wijken mee te kunnen saneren. De zonnepanelenhandel zal meer en meer een dakdekkershandel worden, waarin per vierkante meter wordt afgerekend, en niet meer per WattPiek. Verder zitten we met de creatieve industrie goed, veel design, veel unieke objecten maken.

    Verkeer
    Ik denk dat we in Nederland ongelooflijk veel geluk hebben dat we zo’n compact plat land zijn, met havens, rivieren en een redelijk goed onderhouden spoornet. We kunnen ons dus makkelijk elektrisch verplaatsen. Ik zie in mijn bol heel veel eScooters en fietsen, en voor de happy few, electrische auto’s. Die auto’s rijden dan in ieder geval op de snelweg autonoom, lekker krantje lezen tussen Weert en Amsterdam. Winkels zullen meer en meer vervangen worden door webshops, met efficiënte “last mile distributie” met electrische bestelbusjes. Zelfdedag bezorging wordt de norm.

    Ik denk dat als de Eindhovense Autoindustrie toeleveraars autowielen met naafmotoren gaan maken er ook nog wel eens een “retrofit” industrie zou kunnen ontstaan : motor er uit, wielen wisselen en een bak van een lithiumaccu op de plaats van de motor en de benzinetank. Dat is natuurlijk wel afhankelijk van de businesscase : benzine moet nóg duurder en accu’s flink goedkoper, maar het zou kunnen. Als die ontwikkeling te lang duurt dan zal het wagenpark vooral via nieuwbouw electrificeren.

    Vliegen
    Ik werk in de IT in internationale teams samen, en de laatste keer dat ik voor mijn werk gevlogen heb is voor 2008 geweest. Ik doe echt alles in teleconferenties, ik deel mijn scherm net zo makkelijk met iemand in Utrecht als met iemand in India. Dus om de global village aan de praat te houden is vliegen niet nodig. Blijft over, vliegen voor het plezier en voor de Jetset. Sorry voor al die mensen die niet meer elk weekend naar hun favoriete disco op Ibiza kunnen vliegen, dat is iets wat in de geschiedenisboeken gaat verdwijnen. Vliegen zal weer een elite bezigheid worden. De vraag is hoeveel (if any) Nederlandse vliegvelden genoeg reizigers kunnen trekken om te overleven. Waarschijnlijk ga je met de ICE naar Frankfurt of Parijs voor een noodzakelijke vliegreis. Of de conferentie-industrie het gaat overleven? Handenschudden en borrelen zijn af en toe wel nodig, maar ik betwijfel of dat ook intercontinentale schaal zo gewoon blijft als dat nu is.

    Dus?
    Al met al wel een heel andere wereld dan waar we nu in leven. Verlang ik naar alle ellende die op ons afkomt? Nee. Ik heb het nog prima naar mijn zin in de olie-economie, maar ik denk dat veel van de elementen in mijn visie onvermijdelijk zijn als we met z’n zeventien miljoenen een toekomst willen hebben op deze plek op de aardbol. Het gaat pijn doen, lonen, pensioenen, uitkeringen, verzekeringsniveau’s zullen allemaal flink lager worden, maar als één van de rijkste landen op aarde kunnen we echt wel wat hebben. Ik verheug me wel op de electrische samenleving, stil, schoon en duurzamer dan oplossingen van onze ideeloze volksvertegenwoording (“laten we de komende 10 jaar eerst schaliegas proberen”). Als we ons dure belastinggeld maar verstandig besteden, dus staatschuld aflossen, smartgrids en electrificatieindustrie stimuleren, stoppen met fossiel gerelateerde stimlering Schiphol, Schalie, JSF………

    Zo, en nu kan dit stuk lekker gaan rijpen in de kelders van het internet, om er over 10 jaar nog eens met een glimlach op terug te kijken.

    Ps. Vandaag een heel stuk in de Volkskrant over Estland (e-Stonia). Dat land heeft zich dus omgedacht : volledig digitaal, stemmen, contracten, telewerken, the works. Kan dus wel, maar je moet leiders met visie hebben, niet van die figuren die na een “socialistische carriere” in de raad van commissarissen gaan zitten van Shell.

  • Klimaatramptoerist? Happy #400PPM-day!

    Ik moet iets bekennen op deze dag in de geschiedenis van de mensheid waarop er voor het eerst meer dan 400ppm kooldioxide in de aardatmosfeer gemeten is. Ik ben namelijk bang dat ik op het randje van “klimaatramptoerist” zit. Al bijna mijn hele leven bestaat het rapport van “De Club van Rome” waarin in niet mis te verstane bewoordingen de grenzen van de groei aangekaart worden. Hoewel wij (generatie ’68) er toen zelf niets aan konden doen, zijn we toch opgegroeid met het beeld dat de mens de oorzaak is van alle milieuvervuiling en zo. Onze ouders gingen als oplossing minder CFK-deodorant gebruiken en fosfaatvrij wassen zodat de sloten niet meer op bubbelbaden leken, maar om nou te zeggen dat ze “het millieuprobleem” opgelost hebben…nou nee.

    Dankzij de opkomst van het internet kregen we als (inmiddels opgegroeide) burgers steeds meer inzicht in de processen achter het draaiend houden van de wereldeconomie en het millieu: de olie industrie, de bankenwereld, gevestigde belangen dat soort dingen. In 2004 liep ik tegen het fenomeen Peak Oil op dat me totaal greep : het idee dat de makkelijkst te vinden olie (namelijk in de grootste velden, die “op de tast” gevonden waren) binnenkort op is en we zouden moeten vechten om de restjes. In 2008 was het al zover, olieprijzen stegen door tekorten waardoor de economie zoals we die 100 jaar eerder bedacht hadden (groeien op basis van zo goed als gratis fossiele energie) niet meer werkte, de groei stopte, en we zijn nu al 5 jaar niet werkende oplossingen aan het proberen.

    In het kielzog van mijn Peak Oil inzichten werd ook duidelijk dat de fossiele economie niet uit zichzelf plaats zou maken voor iets nieuws: de gevestigde belangen zouden tot het gaatje gaan om de meest laagwaardige fossiele koolwaterstoffen (steenkool, teerzand, schaliegas, gashydraten) om te bouwen tot “brandstof” om het fossiele feestje maar aan de gang te houden. Als gevolg hiervan moest wel de CO2 uitstoot noodgedwongen omhoog zodat ik al snel stuitte op de CO2 metingen op Hawaii. Deze bewijzen keihard dat de CO2 uitstoot jaar op jaar toenemen en door fossiele verbranding komt (plantaardig fossiel materiaal bevat relatief veel C12 en daardoor daalt de C13/C12 ratio). En als je dat eenmaal begint te volgen, dan is de smeltende Noorpool het volgende slachtoffer, net als zijn broertje, de ijskap van Groenland. Doordat het temperatuurpatroon boven de pool verandert, verplaatst ook het hogedrukgebied boven Groenland zich een beetje zodat de Noordatlantische Oscilllatie extremer wordt. En de zeëen warmen op? Dan worden er ook meer orkanen verwacht, zodat nu ook het Hurricane season van juni tot oktober dagelijkse kost is.

    Oeioeioei, zit ik me nou te verkneukelen over hoe we met z’n allen de aarde aan het vernietigen zijn? Dat zal toch niet? Nee, ik geloof dat ik toch nog steeds aan de goede kant sta, en een goed verhaal bij elkaar probeer te sprokkelen voor mijn kinderen zodat Papa later kan zeggen dat hij als oplossing niet alleen Prius is gaan rijden, maar dat hij ook snapte wat het grotere plaatje was, en dat hij DAAR wat aan heeft proberen te doen, hoe klein de invloed van een blogger ook is.

    Doet u voorzichtig met onze aarde?

    20130510-230148.jpg

  • Schaliegas, daar gáán we weer!

    Vandaag, 20 april 2013, geeft de Volkskrant weer ruimbaan aan “pro-schaliegas”. Zoals we sinds deze week weten uit de mond van directeur Bokhoven van EBN (A.K.A. “De Nederlandse Staat”, omzet 8,5 miljard) motiveeert EBN instituten en vooraanstaanden om stelling te nemen tegen een paar verguisde antischaliegastwitteraars (budget €0,00). Deze week publiceren ze “Schaliegas kan Europa energieonafhankelijk maken” ingestuurd door Hans van Baalen en Karel Burger Dirven (beide VVD). De honden lusten er echt geen brood van. Hieronder een opsomming van hun meningen en mijn reactie daarop.

    “Dat het nu mogelijk is uit schaliegesteente rendabel gas te winnen, heeft grote gevolgen voor onze economie en politieke onafhankelijkheid”
    Wel, deze week heeft Henk Kamp nog uitgelegd dat schaliegas op zijn best (tijdelijk) 5% van Slochteren kan leveren. Hoeze GROTE gevolgen, het is kleingeld! En die politieke onafhankelijkheid? Die zag ik even niet aankomen, daar kopen jullie toch die JSF voor, laat schaliegas er alsjeblieft buiten!

    “Met de winning van schaliegas zullen de gasprijzen in de VS drastisch dalen”
    Ja, omdat er daar geen distibutienetwerk is, en aardgas zonder netwerk waardeloos is zijn er plekken waar het zo goedkoop is dat ze het zelfs affakkelen. Dat zegt dus niets over Nederland. Lekker goed voor het milieu ook. Overigens kan je heel goed kunstmestfabrieken draaiend houden met dat gratis aardgas…..

    “Zowel energiebedrijven en het Staatstoezicht op de Mijnen …. hebben vertrouwen dat schaliegas veilig gewonnen kan worden”
    Wij van WC-eend adviseren WC-eend.

    “De winning van aardgas levert veel werk op”
    En de banen die het verwoestte landschap kost dan, toerisme naast een boortoren, denk het niet.
    En de schattingen in de VS liggen rond de 1 baan per vat olie-equivalent/dag. Interressant, maar met windmolenbouw is ook veel werk en onderhoud gemoeid, duurzaam!

    “Door het ruim voorradige schaliegas is er tijd om te werken aan duurzame alternatieven”
    Nou word ik echt boos! We weten al sinds het eerste gas uit Slochteren gewonnen werd dat het rond 2020 op zou zijn en het enige wat we er mee gedaan hebben is : AOW, en snelwegen aanleggen, echt heel duurzaam. En nu krijgen we zogenaamd 10/15 jaar extra door schaliegas, en dan gaan we opeens wel heel duurzame plannen maken : stierenpoep! Cuadrilla en de vrienden van onze VVD’ers pakken hun bonussen en feesten door alsof het 1999 is!

    “En door die immense hoeveelheden schaliegas in de wereld kan de CO2 uitstoot naar beneden”
    Echt mijn mond valt open van zoveel onzin bij elkaar, alsof ze nog nooit van de koolstofbubbel gehoord hebben. Ik laat deze zin voor wat hij is met de opmerking dat we momenteel op atmosfeerconcentratie van 397 ppm CO2 zitten, er elk jaar 3 ppm bij komt en 400ppm als onomkeerbaar wordt beschouwd. En als 1% van het gas weglekt (schattingen zijn eerder 5%) dan is, omdat methaan een 25x zo sterk broeikasgas is als CO2, ALLE MILIEUWINST WEG. Het fossiele tijdperk moet NU eindigen om nog enige kans te hebben een leefbare wereld voor onze kinderen achter te laten. Nu, met de kennis over het klimaat die we hebben, op jacht gaan naar schaliegas, teerzand, methaanhydraten, steenkoolgas, kerogene steenlagen en die in de fik steken voor “goedkope stroom en lage energielasten” is een misdaad!

    “Amerika wordt dankzij schaliegas versneld onafhankelijk van de buitenwereld”
    Ongeloofelijk dat de Volkskrant zulke onzin toestaat. “Amerika” is al sinds 1970 niet meer energie onafhankelijk, en zal dat ook nooit meer worden. Als je met Amerika de VS + Canada bedoelt is dat mischien waar, maar de VS bezitten Canada niet. De VS importeert nog steeds miljoenen vaten olie, en dat zal voorlopig ook zo blijven, de schalieolie-en-gashype is alweer over zijn piekje heen, waarna het verval in productie gewoon weer inzet. En hoezo “versneld onafhankelijk”? Amerika is al sinds 1970 voorbij Peakoil/energy, een beetje schaliegas helpt echt niet om onafhankelijk te worden. Massale omschakeling naar zon en wind zou dat wel doen.

    “… Nederland de kans op lage gasprijzen, lagere milieubelasting en grotere energieonafhankelijkheid….”
    Kom op nou, Kamp heeft al aangegeven dat schaliegas in Nederland geen deuk in een pakje boter zal schoppen, hou dan ook op met die dromerige vergezichten.

    Schaliegas is een landschapverwoestende, grondwaterbedreigende, duurzaamheidsuitstellend speeltje van de olie- en gasindustrie die het naderende einde nog een decenium uit willen stellen.
    Ik zeg. Schaliegas? NEE bedankt! Kom op VVD, neem je verantwoorlijkheid en zorg ervoor dat onze kinderen straks door een landschap rijden dat blauw is van de zonnedaken, voorzien van prachtige windmolens en slimme biogascentrales.

    Nog één keer : we hebben maar 1 grondwater, daar ga je niet ten behoeve van een handvol aandeelhouders van energiebedrijven mee experimenteren!

    Ik ben qua schaliegasblogging/twitteren Onbezoldigd Bezorgd Burger en heb geen enkele relatie met politieke partijen of lobbygroepen die tegen schaliegas zijn, anders dan dat ik ze een warm hart toedraag.

    20130420-142150.jpg

  • Terugblik op mijn ideëen over PeakOil in 2005

    Ik raakte in 2005 geïnteresseerd in “Peak Oil”, na het zien van de de VPRO-documentaire “De waterstofeconomie”. De Peak Oil gemeenschap gaat ervan uit dat het moment nabij is (voor mij gepasseerd is) waarop het niet meer lukt méér makkelijk winbare vloeibare aardolie op te pompen, waardoor de spectaculaire economische wereldwijde groei sinds 1860 (eerste olieveld, start wereldbevolkingsexplosie) niet meer voortgezet kan worden.

    Eerst kon ik niet geloven dat alle grote internationale bedrijven als Shell, BP het Internationaal Energie Agentschap om er maar een paar te noemen, alleen maar “business as usual extrapolaties” publiceerden, en zich niet verdiepten in de achterliggende geologische waarheden. Het hele idee achter PeakOil is dat de grootste velden eerst gewonnen worden, omdat ze met primitieve methodes (op de tast) gevonden zijn en dat de goedkoopste winningsmethoden eerst gebruikt werden (rietje in de grond prikken waarna de olie eruit spoot). Daarmee blijven automatisch kleine en dure velden over voor het laatst, overduidelijk de fase waar we nu in zitten. Het was wel lastig dat ik een houding moest aannemen alsof het om een complot ging, maar het was de enige manier om tot een consistente nieuwe werkelijkheid te komen.

    Ik heb alle fases van rouw (het makkelijk leventje in het westen is ten einde, heel binnenkort breekt de pleuris uit) doorgemaakt voor ik tot rust kwam en mijn eigen plan kon gaan trekken:
    – Denial (olie is abiotisch!, Saoedie heeft nog tientallen onaangeraakte velden, de Noordpool drijft op olie, we hoeven het alleen maar op te pompen)
    – Anger (Waarom is mij dit nooit verteld!!!!)
    – Bargaining (Met ToeHeelAirInjection, Fracking, Teerzand, Biobrandstof, Waterstof of hybride/electrische auto’s redden we het!)
    – Depression (geen van bovengenoemde heeft ook maar een fractie van een oplossing geleverd)
    – Acceptance De overheid is geen geluksmachine, nergens in de grondwet staat dat we recht hebben op goedkope energie, IEA bijt niet de hand die haar voedt

    Afijn, in 2005 werkte ik bij een vermogensbeheerder, en uit gesprekken die ik met “interne energie specialisten” aanging (ik ben zelf IT’er) maakte ik op dat ik niet al te serieus werd genomen, waardoor ik het volgende stuk niet durfde publiceren. Nu ik helemaal uit de financiele wereld ben kan ik hem alsnog plaatsen.

    Mijn simpele versie van de geschiedenis sinds 2005 is tamelijk consistent gebleken met Peak Oil in gedachten:
    – na 2005 werd olie zo duur dat “economische groei” niet meer mogelijk was
    – door dat gebrek aan groei viel het financiele gebouw in elkaar (als je geen groei hebt kan uitgeleend geld nooit terugbetaald worden, en met 10:1 hefboomwerking vallen banken dan om)
    – we zijn de gekste dingen “aardolie” gaan noemen, zoals uitgesmolten zand, omgecatte steenkool, omgecatte mais en andere basisvoedingsmiddelen, samengeperst vloeibaar gas etc. waardoor we de totale productie aan aardolie in 8 jaar tijd nog NET iets hebben kunnen laten groeien.
    – onze pensioenfondsen blijken door de verbrokkelde groei-illusie veel minder rijk te zijn dan we eerst dachten/hoopten.

    De komende 8 jaar zullen in het teken staan van de nieuwe realiteit, waarover in een volgende blog meer. En dan in 2020 maar eens terugkijken of ik nog steeds zo’n heldere glazen bol heb 🙂

    En tot slot, hier is tie dan, als PDF, voor het nageslacht, het stuk dat in erg kleine kring verspreid is in 2005, en dan nu eindelijk wereldkundig wordt gemaakt:

    peakOilVooruitblik2005