Posted on

Nieuwbouw aansluiten op stadsverwarming, kan dat uit?

Na het doorrekenen van nieuwbouwprojecten op gas vorig weekend kreeg ik nu dezelfde vraag maar dan voor een woning die aangesloten “moet” worden op een hoge temperatuur warmtenet.

“Moet” zeg ik omdat dat is wat de projectontwikkelaar de woningkoper vertelde. Het bouwbesluit zegt echter dat als je aan kunt tonen dat jouw alternatief zonder stadsverwarming duurzamer is dan mét stadsverwarming dat je gewoon een bouwvergunning moet krijgen voor All-Electric.

Een snelle blik op de specificaties van de woning leert dat er hier niet eens een businesscase is voor stadswarmte… kan er wel gerekend worden bij die projectontwikkelaars? De woning is namelijk al goed geïsoleerd volgens bouwbesluit, voorzien van WTW, triple glas én vloerverwarming.

Kostprijsvergelijking stadsverwarming vs. All-Electric

Ik maak in dit voorbeeld even gebruik van de iCEM van Factory Zero omdat daar verwarming, sanitair warm water, ventilatie en omvormer in zitten in een bewezen module, dat streept lekker weg aan tafel bij de ontwikkelaar.

De ontwikkelaar mag zijn WTW, Omvormer en Stadsverwarmingsaansluitset (3x woordwaarde) houden, er komt 1 apparaat voor in de plaats.

Als we vervolgens de aansluitkosten,  het vastrecht en meetkosten voor 15 jaar wegstrepen dan zien we dat All-Electric wonen in totaal  €1775 goedkoper is over 15 jaar. Er daarna is er geen energierekening of bespaarlening meer. Dat scheelt dan (niet inflatiegecorrigeerd) €150 per maand.

Duurzame Stadsverwarming
Ik draag stadsverwarming in oude binnensteden een warm hart toe, als er zicht is op langdurig duurzame restwarmte. Hoge Temperatuurnetten zijn dat per definitie NIET. Hier ligt een zware bewijslast voor de gemeente en ontwikkelaars om aan te tonen dat zij duurzamer zijn dan All-Electric en Kamps argument (“het is besloten dat het duurzamer is dus het is zo”) telt niet.

Mijn vraag aan ontwikkelaars en gemeentes
Waarom wordt er niet in het voordeel van de toekomstige kopers gerekend? Waarom sluit je in hemelsnaam een goede EPC0,4 woning aan op een hogetemperatuurwarmtenet? Beste gemeentes, neem alsjeblieft een onafhankelijke energieadviseur in de hand want ik word platgebeld door nieuwbouwers die zich belazerd voelen door ontwikkelaar en/of gemeente en dat houdt me van mijn echte werk: bestaande woningen van een integraal energiecomfortplan voorzien.

Dankjewel!

Lars

Ps1 : Bouwbesluit waaruit zou blijken dat Stadsverwarming verplicht kan worden (artikel 10)

Posted on

Hoeveel energieaansluitingen heeft U?

Deze week verschillende klanten geholpen om CO2-vrij(er) te wonen en al doende kwam ik tot het volgende inzicht: “wat is het toch raar dat 90% van de Nederlanders 2 of meer energieaansluitingen heeft”. Want dat is wat er aan de hand is als je én gas en elektra hebt. Sommige mensen hebben zelfs elektra, gas en stadsverwarming. 3x vastrecht en een hele hoop infrastructuur in je huis. Alsof je ADSL, Kabel én glasvezel neemt alleen maar om te internetten.

De toekomst is elektrisch

Alles wat je in een huis wilt doen kan energietechnisch gezien elektrisch. En een kWh is 3,6MJ is 0,11 m3 aardgas. Het is onderling volledig uitwisselbaar. Alleen een 2 meter brede oranje vlam boven witte kiezeltjes lukt niet met elektronen. Maar gas wordt binnenkort gelukkig toch verboden in nieuwbouw en met een beetje mazzel wordt dat ook nog gehandhaafd. Slimme ondernemers springen hier op in met vernieuwende infraroodpanelen met knispergeluid mp3-module.

Vastrecht en beheerkosten

Met de almaar dalende energieprijzen (lees hiervoor Jevons Paradax: hoe meer energie er gebruikt wordt, hoe goedkoper het per eenheid wordt, onze energie is alleen maar duur door de belastingen) verdwijnt ook het verdienmodel van de ouderwetse energiebedrijven. Dit wordt, met goedkeuring van de ACM, gecompenseerd door steeds hogere vastrechtbedragen en beheerkosten. Voor stadsverwarming bijvoorbeeld al meer dan €450 per jaar. En dan heb je nog geen microJoule warmte afgenomen. Voor een gezond huishoudboekje is het dus van levensbelang om het aantal energiediensten dat je afneemt te beperken. Weg dus met het gas en de stadsverwarming en hup, uitnutten die elektriciteitsvoorziening. 3x25A is net zo duur als 1x40A dus als je de keuze hebt : neem de zwaarste die je kan krijgen.

Wij transitieadviseurs helpen u dan graag om daar dan het beste uit te halen!

Lars Boelen

(Infrarood straler met vlammetjes en glazen kiezeltjes)

Posted on

Weert Wil Warmtenet: 5 Tips voor de gemeente

Gisteren werd bekend dat “Weert” een Warmtenet wil. En in die aanhalingstekens zit hem de crux. Want wie is “Weert” eigenlijk?

Best aardig natuurlijk als een bestuurlijk orgaan, aangemoedigd door overheid en pratende pakken, overgaat tot “Letter of Intent” met bedrijven die gewend zijn om in monopolietermen (rioolbedrijf en waterbedrijf) te denken. Maar die warmtenetten worden aangelegd om huizen van burgers te verwarmen. En die zitten niet aan tafel. (Zo te zien) 

Ik ben inmiddels behoorlijk ingewerkt aan het raken in de Stadsverwarmingsdossiers (Tilburg, Eindhoven, Helmond) en ik hoor niets dan geklaag van de bewoners. Grootste problemen die men heeft: 

– slecht geïsoleerde woningen in vergelijking met gas-huizen

– dure energie

– torenhoog vastrecht

– wurgcontracten waardoor je niet meer vrij bent je warmtebron te kiezen

Best ernstige klachten allemaal en je vraagt je af waarom de overheid toch zo enthousiast is over warmtenetten?

Begrijp me niet verkeerd, aardwarmte, snoeiafval van de gemeente en de vergiste mest van een bio-boerderij reken ik tot hartstikke duurzame energiestromen maar die kunnen nooit een warmtenet vullen.

In de praktijk draait er gewoon een gasturbine net iets inefficiënter omdat er primaire hitte wordt afgetapt, worden waardevolle grondstoffen  in afvalovens “duurzaam” opgestookt en worden in Litouwen gekapte bomen na drogen met Russisch aardgas bij ons als ‘groene bijstook’ gesubsidieerd omgecat naar “duurzame warmte”. Ook de enorme verliezen (ontdooide straten in de winter war warmtenetten liggen), de kans op lekkages die ongemerkt enorme verliezen opleveren, de roestende afleversets zijn echt problematisch. Eigenlijk de enige partijen die blij worden van warmtenetten zijn gemeentes en de fossiele leveranciers…..tja

In Meerhoven/Parkforum staat  zelfs een “biomassa” hulp-WKK-centrale die zo’n takkeherrie maakt dat ie ‘s nachts uit moet. En krijgen de mensen dan dus door gas verwarmd water aangeleverd. In Tilburg draait het warmtenet zelfs gewoon op steenkool!

En dan vind je Lars op je pad, want dan klim ik op de barricades en ga alles en iedereen mobiliseren die met me mee wil om te voorkomen dat er weer een op fossiel denken gebaseerde dwangmonopolie over de burgers wordt afgeroepen dat over 50 jaar afgeschreven moet worden. Die tijd hebben we niet! We moeten nu in 1x goed fossielvrij, niet met halfslachtige poging waar akelige verdienmodellen van consultancybedrijven aan ten grondslag liggen.

Dus als Weert echt serieus is over een DUURZAAM warmtenet dan moeten deze vijf zaken geregeld worden:

1) burgers / klanten aan tafel, liefst ervaringsdeskundigen uit woonwijken waar al ervaring is opgedaan 

2) een kristalheldere uitleg over de 100% duurzame oorsprong van de warmtebronnen

3) nieuwe huizen moeten EPC 0,0 gebouwd worden zonder allerlei forfaitaire rekentrucs waardoor isolatie weggelaten mag worden

4) verbod op een verdienmodel op het vastrecht en de afleversets

5) een energieprijs die de voordelen van de “gratis” restwarmte doorgeeft aan de klant. Koppeling aan gasprijs moet losgelaten want gas is dood, daar hebben we niks meer mee te maken. Prijs mag gebaseerd worden op wat wind en zonne-kWh’s kosten.

Mijn gut feeling is dat een goed geïsoleerd huis helemaal geen stadswarmte nodig heeft. Warmtepompje, IR-panelen of desnoods de broodrooster extra lang aan, meer is niet nodig.

Jullie weten me te vinden gemeente Weert als jullie  advies willen, ik denk graag mee!

Posted on

Is er toekomst voor stadsverwarming? (Gastblog deel 2)

Derk Jansen (@Reeshofwarmte) legt in deel 2 van dit gastfeuilleton uit waarom stadsverwarming waar nu zoveel aandacht voor is helemaal geen toekomstvaste investering is. Hier gaan we:

Is er toekomst voor stadsverwarming?

In een ideale wereld jazeker, met een duurzame bron, goed gebruik en eerlijke beprijzing zou dat zeker moeten kunnen. Helaas is dit in Nederland, waar de grote energiebedrijven de dienst uitmaken, niet mogelijk gebleken. 

Er is een grote groep warmteafnemers (burgerklanten) aan het vechten voor eerlijke prijzen voor stadswarmte wat flink wordt getraineerd door het ministerie van Economische Zaken. Zelfs kostprijsparameters die aantoonbaar onjuist zijn worden onder het mom van onderzoek (waarvan de resultaten al bekend zijn) vooruit geschoven. (Deze VVD strategie wordt ook bij het aardbevingsdossier en het schaliegasdossier toegepast, LB)
Leuk detail is dat er al druk aan een plan B wordt gewerkt (men weet dus dat de gebruikers gelijk hebben en dat er teveel betaald wordt) Autoriteit Consument en Markt gaf aan dat er andere waardes gezien worden in de markt (prijs CV-ketel e.d.) en dat er onderzoek moet komen maar tegelijk geeft men aan dat wanneer de prijzen  gaan zakken dit ten kost gaat van de winstgevendheid en dus van de wil nieuwe warmtenetten aan te leggen.

En met de huidige absurde warmteprijzen kan men al geen nieuwe netten van de grond krijgen. Partijen die nieuwe netten uit willen rollen pleiten immers voor ‘experimenteerruimte’ in de warmtewet. Mijns inziens zit er meer dan voldoende ruimte om te experimenteren in de warmtewet met een prijsstelling die 15-25% boven de eerlijke NMDA (Niet meer dan Anders – gas-) prijs ligt. Alle leveranciers samen hebben afgesproken om het MAXIMUM tarief uit de warmtewet als HET tarief te bestempelen zonder onderbouwing. Dan is er nog de niet te verklaren huur van meestal eigen apparatuur van de consument en je komt tot de conclusie dat je de leveranciers zeker geen experimenteerruimte moet geven maar eerder de maximumprijs terug moet brengen naar een redelijke prijs zoals er lang in de warmtewet heeft gestaan. Er is immers bij alle netten afgesproken dat de consument nooit meer zou betalen dan de gasprijs (de redelijke prijs is succesvol uit de warmtewet gelobby’t  vlak voor invoering).

Dan is er nog een olifant in de kamer die maar eens benoemd moet worden. In een relatief kort tijdsbestek is onze energievoorziening en behoefte drastisch veranderd. Onze energievoorziening gaat steeds meer naar elektra toe en de betaalbare opslag van energie komt steeds dichterbij. Een zeer waarschijnlijk scenario is dat de energieprijzen dan heel hard gaan dalen als je bereid bent om ook je eigen teveel opgewekte stroom ter beschikking van het net te stellen. Je krijgt er dan op latere momenten gewoon weer stroom voor terug dit hoeft geen eigen dakstroom te zijn maar kan ook een deel in een windturbine zijn bijvoorbeeld. Stroom wordt dan mogelijk zelfs een soort service product.
De vraag is dus of het dan nog verstandig is om een infrastructuur te gaan aanleggen die voor de komende 50 jaar gekoppeld is aan fossiele elektriciteitcentrales (die later mogelijk zelfs uitgaan of zelfs moeten) om afnemers van warmte te voorzien. Het is te voorzien dat straks iedereen met eigen zonnepanelen en een warmtepomp veel goedkoper zelf warmte opwekt dan met stadsverwarming ooit mogelijk zal zijn.

Het tijdsbestek om een warmtenet rendabel te exploiteren is gewoon heel erg lang en onze energievoorziening is in razend tempo aan het wijzigen.

Is er nog toekomst voor warmtenetten? Ik durf die vraag niet (meer) met ja te beantwoorden. Misschien in eigendom en beheer van de afnemers zelf. Alleen zullen die waarschijnlijk kiezen om zelf hun huizen te verduurzamen in plaats van miljoenen tot miljarden aan staal in de grond te leggen.

Derk Jansen

Deel 1 van deze reeks leest u hier

Leestips : 
– opslag energie leidt tot “off-grid” woonwijken


Posted on

Stadsverwarming, de heilige graal of de laatste strohalm van de fossielen? (gastblog)

Lekke Stadsverwarming

Derk Jansen (@Reeshofwarmte) schreef het volgende stuk over warmtenetten. Hij woont in Tilburg in de Reeshof en is ervaringsdeskundige op het gebied van warmtenetten. Vooral de inflexibiliteit, het verschuilen achter vage wetten (NMDA) en raar geinterpreteerde bouwnormen (EPC) leiden bij warmtenetafnemers tot veel hogere kosten, minder wooncomfort en minder duurzaamheid dan iemand die in een vergelijkbare woning woont met een aardgasaansluiting. Gaat u er even voor zitten:

Introductie
Stadswarmte, restwarmte, stadsverwarming het heeft vele namen. Er zijn ook even zoveel warmtebronnen die het net vullen met warmte en even zovele vragen over hoe duurzaam het wel of niet is.

Zijn warmtenetten duurzaam?
Dat ligt er aan hoe je ernaar kijkt. Een net dat goed geïsoleerd is en met 100% echte restwarmte of aardwarmte gevuld wordt kan heel duurzaam zijn. Maar een net aangesloten op een kolencentrale, die we eigenlijk juist dicht willen hebben en waar de warmte-aftap beter voor CO2 afvang kan worden gebruikt (CCS), is helemaal niet zo duurzaam. Daar wordt maar net 10% CO2 bespaard. Daar had veel beter een STEG-gascentrale kunnen staan die een veel hoger rendement haalt.

Warmte-aftap, dat is toch geen restwarmte?
Nee inderdaad bij de hoge temperatuur die voor het transport en het bereiden van tapwater nodig is wordt er hoogwaardige stoom afgetapt van de kolen- en gascentrales. Dit kost dus meer brandstof en heeft dus niets met restwarmte te maken. Het kost weliswaar minder brandstof dan het gas thuis in de CV ketel verbranden maar het heeft niets met restwarmte te maken.

Sterker nog, als we over X jaar die kolencentrale niet meer willen of nodig hebben kan hij niet uit, er bestaat namelijk geen duurzame warmtebron die 100 graden water overheeft. Echte restwarmte heeft een temperatuur van 20-60 graden die je niet rendabel kan transporteren. Ook is de kolenwarmte heel goedkoop, grofweg kost het 2,80 per eenheid ( GJ ) waar bijvoorbeeld geothermie boven de 14 euro per eenheid zit. Je hoeft geen econoom te zijn om na te gaan welke bron in een commercieel bedrijf dan de voorkeur heeft. Hier speelt duurzaamheid geen enkele rol.

De ware motieven
Dan komen we gelijk op het financiële plaatje, de warmtetarieven die sinds 2014 geregisseerd worden door het ministerie van EZ. U kent ze wel uit het gas-dossier. EZ wordt gerund door de fossiele bedrijven en daar zijn de beslissingen ook naar. Waar de warmtewet had moeten leiden tot eerlijke consumentenbescherming met Niet Meer Dan Anders ( NMDA ) tarieven (lees niet meer dan u zou betalen met gas en een HR-ketel) leidt de huidige prijs door verkeerde interpretaties en bewust verkeerde aannames tot een veel te hoge prijs. EZ (lees de lobby van energiebedrijven via Energie Nederland) heeft namelijk bedacht dat de winstgevendheid van de warmtebedrijven belangrijker is dan het beschermen van de gebonden gebruiker. Mooi detail is dat Energie Nederland voor de warmtewet de tarieven bepaalde en dat zo ter discussie stond of er een warmtewet moest komen.

Voorbeeld 1: Ketelprijs
Twee simpele voorbeelden zijn de CV-ketelprijs en de leidingverliezen . Waar iedere ‘standaard’ CV-ketel in Nederland tussen de 1100 en 1500 Euro kost inclusief montage betaalt een warmteconsument voor diezelfde fictieve ketel 2250 euro.

Voorbeeld 2: Leidingverliezen
Met de leidingverliezen is het nog bonter, daar wordt in plaats van het verschil tussen een warmte- en een gaswoning (NMDA) het volledige leidingverlies van een gaswoning geprojecteerd op een warmtewoning wat resulteert in een GJ prijs die €1,50 per GJ hoger ligt dan onder het NMDA-regime .

Het leidingverlies is een door de wetgever bedacht speeltje om warmtenetwarmte bewust aantrekkelijker te maken dan hij in werkelijkheid is.

Een gemiddelde warmtenetwoning verbruikt 32 GJ per woning per jaar x 600.000 aansluitingen = 32 * €1,50 * 600.000 = bijna 30 miljoen die warmtenetbewoners teveel betalen.

Hoe het leidingverliestoverkunstje werkt:
De wetgever gaat er van uit dat als je op gas stookt 10% van de warmte die een CV-ketel aanmaakt voor warm water in de leiding achter blijft omdat als je de kraan na handen wassen dichtdraait de leiding nog vol zit met heet water dat vervolgens afkoelt. Dit is kolder want 95% van je hete water gebruik je voor douchen en bij 90% van de huizen zit de CV boven de douche, ergo zo goed als geen leiding. Onmogelijk dat 10% verloren gaat.

Zo ook voor de verwarming, als de thermostaat uit gaat stopt de ketel en het water tussen de ketel en de radiatoren is nog warm maar geeft geen warmte meer af. Maar die buizen liggen toch in je huis? Dus ze koelen wel af, maar geven hun warmte wel degelijk af in huis, gaat geen warmte verloren. Bovendien heb je nog een naloop van de CV-pomp, die ervoor zorgt dat zo goed als alle warmte toch nog naar de radiatoren gaat.

Een warmtenetwoning daarentegen zou helemaal geen verliezen kennen omdat het water (van 70 graden) vanuit de meterkast direct de radiatoren instroomt. Dat de route van de meterkast naar de douche langer is, en dat er water van 70 graden tegen de radiatorthermostaten staat te drukken wordt voor het gemak genegeerd. Puur wishful thinking om warmtenetten gunstiger voor te stellen.

EPC-berekening
Ook worden warmtewoningen vaak minder geïsoleerd omdat ze in de EPC-berekeningen  “voordeel” hebben omdat ze zogenaamde ‘duurzame’ warmte krijgen (we zagen eerder dat dit op een misverstand berust). Hier krijg je een soort milieubonuspunten voor. Deze berekening leidt er toe dat een warmtenetwoning  MINDER isolatie krijgt dan het hetzelfde huis aan de overkant van de straat op gas! Dit is echt de wereld op zijn kop. Heel Nederland is op weg naar nul-op-de-meter door zijn huis een dikke jas te geven, maar omdat de kolencentrale zijn warmte ergens uit moet stralen worden warmtenetwoningen dus bewust hartstikke lek gebouwd. Zo kan de kolencentrale zijn warmte tenminste kwijt.

Nog veel krommer is dat die ‘vermeden isolatie’ wel aan de woningeigenaar wordt berekend op basis van een gelijkwaardigheidsverklaring. De woning gebruikt tijdens zijn bestaan dus 20-40% meer energie dan de identieke gaswoning waarop het tarief is bepaald terwijl er wel voor die isolatie betaald is. Dit moet dus in een echte NMDA situatie eigenlijk worden meegewogen wat net als de eenmalige aansluitkosten niet gebeurt.

Een warmtenet verliest tot 35 % warmte onderweg, de woningen verliezen meer warmte dan wanneer ze met een gasketel waren gebouwd, de warmte wordt meestal fossiel opgewekt (bijproduct elektriciteit), de consument wordt financieel benadeelt, isoleren / NulOpdeMeter / warmtepompen / pellet-ketels zijn vele malen duurzamer en dan roepen de warmtebedrijven ( Eneco / Nuon / Ennatuurlijk) ook nog dat ze er niets aan kunnen verdienen. Je zou zeggen 1+1 = 2 stoppen ermee…

Is er een toekomst voor warmtenetten?

Er zijn ook nieuwe ontwikkelingen, afvalverbrandingswarmte en snoeihout als brandstof. De eerste is eindig maar zolang we afval verbanden kan dat mooi worden ingezet om de netten uit te faseren. Afvalwarmte is bovendien gratis. De tweede optie is snoeihout (uit NL) verder halen kost brandstof en sloopt de duurzaamheid. Dit heeft bij goede verbranding en het afvangen van fijnstof EN een eerlijke NMDA prijs ( 19,- per GJ en 325,- vastrechtkosten all-in in BTW ) EN een netwerk met minimaal verlies (~20%) toekomst en mag dan met recht duurzaam worden genoemd. Een 3e optie die al kleinschalig wordt toegepast is WKO ( warmte koude opslag ) dit is het met warmtepompen collectief opwarmen en koelen van huizen. Dit is bij goede werking en groene stroom echt duurzaam maar hier zit voor de consument een enorm probleem in de verplichte afname van koude (om de bodem in balans te houden ). Deze koude valt volgens de leveranciers buiten het gereguleerde warmtewet-tarief en hier worden schandalige prijzen voor gevraagd terwijl je er volgens de leveranciers aan vast zit.

Al met al is stadsverwarming dus meestal helemaal niet zo duurzaam en zeker niet duurzamer dan betere oplossingen als Nul op de meter en simpelweg isoleren. Het is voornamelijk een manier om wat extra centen te verdienen met kolencentrales (de mega warmterotonde van Zuid Holland kan bv. niet uit zonder de 2 nieuwe kolencentrales op de Maasvlakte aan te sluiten).
De branche roept dat er door de hoge gasprijs niets te verdienen is maar vergeet te melden dat ze bij de lage gasprijzen heel goed hebben verdient. Een warmtenet is na 15 jaar terugverdient en dan kun je er 15 jaar (en verder) heel goed aan verdienen.

Ik raad alle consumenten aan niet aan te sluiten en waar mogelijk af te koppelen en je huis zelf duurzaam te gaan verwarmen. De tarieven zullen op het ministerie van Minister Kamp nooit het NMDA worden zoals dat ons beloofd is! 

 Derk Jansen
Advanced Laser Productions

PS van Lars : Al die gloeiend hete leidingen door die steden, is dat niet bloedlink? Als je radiator springt wordt je hele huis gestoomd.

Leestip over Energie Nederland : http://www.hendriksteringa.nl/wordpress/uncategorized/de-macht-van-energiebedrijven-is-beperkt/

Leestip tarief en parameters :
http://www.reeshofwarmte.nl/bewoners/rekenkamer

Leestip Lars Boelen warmtenetdenkfouten :
https://larsboelen.nl/2015/02/warmtenetdenkfouten/

Leestip verminderde isolatie warmtewoningen :
http://www.beco.nl/downloadablefiles/whitepapers/Effect%20van%20warmtelevering%20op%20de%20EPC%20v11.pdf