Lars Boelen

Maand: juli 2013

  • PeakOil, einde verhaal?

    De laatste weken worden er verschillende artikelen door meer of minder gerenommeerde instituten gepubliceerd met titels als ‘Peak Oil’ Concerns Should Ease, Experts Predict, More Signs of ‘Peak Us’ in New Study of ‘Peak Oil Demand’ en The receding threat from Peak Oil

    U weet inmiddels dat ik een echt fervente PeakOil-aanhanger ben, dus als zulke instituten aan je stoelpoten gaan zagen, dan ga je die stukken toch even goed lezen. Eerst nog heel even mijn PeakOil, voor ik hun “PeakDemand” fileer.

    Mijn PeakOil
    PeakOil is het moment waarop goedkope (30 dollar per vat) exponentiele economische groei veroorzakende olie niet sneller meer uit de grond gehaald kan worden en het produktievolume dus “piekt”. Dit gebeurt, lees daarvoor mijn andere stukken, ongeveer op het moment dat de helft van de origineel aanwezige hoeveelheid opgepompt is. Als je in kan schatten hoeveel van die goede, dunne makkelijk winbare olie er oorspronkelijk was, dan kan je op grond van historische produktie en geschatte toekomstige produktie (exponentiële groei!) ook inschatten wanneer je op de helft zit en wanneer je dus piekt. Hubbert bedacht dat in de jaren 50 en voorspelde correct de piek van de “lower 48” staten van de VS in 1970. De allergrootste velden in de wereld, zoals Ghawar in Saudi, zijn als eerste gevonden, en die pompen ook al het langst, en het leegraken van die velden opvangen door kleinere, diepere, dikkere, zuurdere, duurdere olie bevattende velden in productie te nemen leidt dan uiteindelijk tot deze grafiek:

    20130711-232033.jpg

    Omdat de bovenkant van de grafiek zo vlak is kan je piek pas in je achteruitkijkspiegel zien, maar ik schat dat we achteraf zullen vaststellen dat het ergens tussen 2005 en 2015 zal blijken te zijn gebeurd. Nu zeggen de wetten van vraag en aanbod dat als er minder goede olie is, de prijs daarvan stijgt. Zo geschiedde in 2007 (100$ per vat SCHOK, nu is het al jaren gewoon). Dure olie is niet verenigbaar met exponentiële economische groei. Dat ontdekte Lehman, die iets te grof had ingezet op oneindige groei. Crisis. Paniek. Dure olie (dus duur agroindustriëel voedsel) veroorzaakt sociale onrust in Zuid Amerika, Midden Oosten en Indonesie, Revolutie! Bij tijdelijk gebrek aan spelletjes spelende Grootbanken komen de financiële leugens van Griekenland, Portugal, Italië en Spanje bovendrijven : €urocrisis.

    Tom Poes verzin een list. Die wordt gevonden in GRATIS GELD, en niet een beetje, maar gewoon onbeperkt, feitelijk zijn de spelregels van de westerse economie aangepast : de staat geeft een paar “oliegargen” onbeperkte middelen om “brandstof” te regelen om nieuwe “groei” te kunnen veroorzaken.

    Kijk dat verandert mijn PeakOil verhaal. Want nu kan je ineens met dat gratis geld de aardkorst openbreken om er aardgas in schalielagen mee uit te persen en daarmee in Canada bevroren teerzand om te smelten en in milieuvernietigende fabrieken om te bouwen tot “olie”. Zonder de kredietcrisis zou de hele schaliehype nooit zo’n vlucht hebben genomen. Wat mij betreft heeft dat niets meer met exponentiële economische groei met goedkope olie te maken maar alles met een doodsstrijd.

    Goed, tot zover MIJN PeakOil. Nu de moderne variant.

    PeakDemand

    20130711-233208.jpg

    De logica (probeer me alsjeblieft te volgen) gaat ongeveer als volgt:
    Doordat er steeds meer Westerlingen minder reizen omdat het zo goed met ze gaat, je kan maar in 1 Porche Cayenne tegelijk rijden immers, vlakt de vraag af (ooit van Werkloosheid gehoord). De toenemende vraag in India en China is wel erg groot, maar de aanzwellende stroom van mijn zojuist beschreven “unconventional liquids” overspoelt de markt in zulke hoeveelheden dat marktpartijen de goedkope vloeibare olie niet meer willen (Peak Demand).

    Vragen over PeakDemand
    Ik weet niet welk spul de auteurs roken, maar als ze weer recht uit hun ogen kunnen kijken heb ik wel een paar vragen voor ze:
    – waarom daalt de vraag naar goedkoop te winnen olie als de totale vraag naar olie nog toeneemt, dat is echt absurd. Alsof je op de markt aan de koopman vaagt of hij niet een paar bakjes rotte kleine aardbeien voor 5 euro per bakje heeft staan, terwijl er op de plank stapels dozen met dikke rode knoeperds liggen voor 2,50 per doos.
    – mag ik vrijheid nemen om de rode bobbel in de grafiek gewoon “PeakOil” te noemen, en die bruine bobbel “de doodsstrijd van de fossiele economie”?
    – zie ik nou goed dat de tussen PeakOil en PeakEverything maar 30 jaar zit? Met conventionele olie hadden we 150 jaar van start tot piek, en nu gaan we voor 30 jaar uitstel tot het definitieve verval inzet de aardbol vernietigen?
    – hoe lang blijven overheden nog gratis geld uitdelen ten kostte van hun burgers om al die fantasie-olie te laten creëeren. Zelfs westerlingen hebben er op een gegeven moment genoeg van voor de gek te worden gehouden.
    – hoe kijken de auteurs aan tegen het nu al pieken van schaliegasproduktie in de VS waardoor de basis onder de teerzand-omcat-economie wordt weggehaald
    – een flink deel van wat in de studie als “non conventional” wordt betiteld is biobrandstof. Een verdere “groei” daarvan zal zo mogelijk nog desastreuzer uitpakken dan de schade die schaliegasfrackers nu al aanrichten

    Gelukkig sluiten ze de stukken wel relativerend af : “Our study is agnostic on what mix of oil substitutes emerges, but we do know that if we don’t manage them well, there will be big consequences.”

    Bij dat laatste sluit ik me van harte aan, maar ik denk dat PeakUnconventional heel wat sneller gaat komen dan wat de stukken voorspellen. Tijd om over te stappen op kernfusie!

    Daar schrikt u van hé, ik bedoel natuurlijk conventionele kernfusie : zonne-energie!

    Tot slot
    “PeakOil, einde verhaal?”. Dacht het dus niet, hoewel de heilige verzamelplek van de Peakoilers, “The Oildrum” gaat stoppen, zie ik dat meer omdat alles over de theorie zolangzamerhand wel uitgediept is (het voortreffelijke archief blijft gelukkig bestaan) maar de discussie over “wat komt er na de piek” gaat in alle hevigheid door, mijn blog is daar een voorbeeld van. Ik ben niet pessimistisch over de toekomst, maar we moeten ons wel realiseren dat olie een heel bijzondere eenmalige gift van de natuur is geweest, en nu moet we weer terug naar wat 100.000 jaar “business as usual” was, zonne-energie, en onze dagelijkse praktijk daar op inrichten.

  • Filmpje : Smeltende poolkap

    Satellietplaatjes van de Noordpool, 1 januari tot vandaag, achter elkaar geplakt zodat een filmpje ontstaat.

    Ik werk dit filmpje tijdens het smeltseizoen elke dag bij met plaatjes die gepubliceerd worden op ftp://ftp-projects.zmaw.de/seaice/AMSR2/3.125km/

    2013 is een bijzonder smeltjaar omdat de maand juni, waarin het smelten normaal echt op gang komt, extreem koud was op de noordpool. We liggen iets achter op recordjaar 2012 , maar we lopen hard in, de afgelopen 8 dagen smolt 1 miljoen vierkante kilometer! De Noordpool gaat nog grotendeels schuil onder een wolkendeken, zodat niet echt goed te zien is hoe dun het ijs al is, maar als je door je wimpers kijkt zie je al heel veel blauw door het ijs piepen.

    https://www.youtu.be/watch?v=DaW9LV4gLz8

  • Noordzeegas vs. #Schaliegas

    Vandaag groot nieuw lezers! Miljarden kubieke meters gas onder “ons” stukje Noordzee. Ik twitterde net dat ze de opbrengst daarvan in het transitiefonds moeten stoppen in plaats van te gaan beginnen met schaliegas. Toevallig kreeg ik via mijn vriend S. een afschriftje van het gesprek dat Rutte had met Kamp op de terugweg van Texas.

    Rutte : Hé Henk ouwe jongen, met Mark
    Kamp : Hallo Mark, hoe was Texas
    R: Fantástisch, ik ben helemaal geïnspireerd geraakt door die Rednecks! Niet lullen maar boren is daar het devies, ik heb 100-den kilometers gereden en waar je maar keek : boorputten!
    K: Ja, gaaf he, ik ga binnenkort zelf ook kijken, ik droom elke nacht van boortorens van “sea to shining …” uh, nou ja je snapt wat ik bedoel, haha.
    R: yep, en hé wat hoor ik, nieuwe vondsten in de Noordzee?
    K: Ja, maar daar moeten we het even over hebben. Er wordt hierdoor de antischaliegasmeute getwitterd dat we de opbrengst daarvan in een transitiefonds moeten stoppen….
    R: …..
    K: Mark? Ben je daar nog?
    R: uh ja, shit, dat is natuurlijk niet de bedoeling. Shell is net vandaag het grootste bedrijf ter wereld geworden, en ze rekenen eigenlijk op gratis concessies.
    K: Kunnen we niet zeggen dat deze vondst onder bestaande regelgeving valt…..
    R: …. en dat we met het schaliegas erbij twee vliegen in 1 klap slaan, gaszekerheid en Economische Groei…groei …… groei …. Ahhhhhhhh
    K: Mark?
    R: Heu? … Oh, ja, Henk, maak je geen zorgen, ik bel zo mijn woordvoerder, vanavond gaat er nog een persbericht uit…”Nederland exporteert zich uit de crisis!”. Spreekje!

  • Waarom en hoe de overheid moet krimpen

    Ik probeer “links en rechts” wel eens uit te leggen wat de gevolgen van PeakOil zijn voor de samenleving. Mijn opmerking “de overheid moet ophouden met  belastingenverhogingen te gebruiken om haar huishoudboekje op orde te krijgen” wordt vaak verkeerd uitgelegd als zou het een denkbeeld zijn van de VVD, of nog rechtser. Terwijl ik juist meen aan het andere eind van het politieke spectrum te spreken.

    Sta mij dus toe, beste lezer, om u te vervelen met een poging om de economische realiteit die ik op ons af zie komen in een politiek kader te plaatsen.

    Naar mijn mening zal PeakOil er toe leiden dat onze samenleving noodgedwongen een stuk lokaler en compacter(mensen) en kleiner(€) moet worden. De overheid, met de bestuurlijk organen die wij als burgers hebben aangesteld om er leiding aan te geven, heeft als primaire taak om de zaken die we collectief geregeld willen hebben efficiënt uit te voeren. Als de middelen daarvoor structureel lager worden, dan moet zij haar takenpakket inperken totdat het beschikbare budget wel weer voldoende is. Tijdelijk kan een overheid geld lenen om zaken die we in de toekomst echt belangrijk vinden (dijken en zo) voor te financieren.

    Afijn, de inkomsten wórden lager : minder inkomsten uit gas, burgers die zelf stroom opwekken en daarover geen belasting betalen, structurele werkloosheid. Kosten worden hoger : vergrijzing, gas-importen, zorgkosten etc., ik hoef daar niet verder over uit te wijden. Tijd dus dat we keuzes gaan maken, een paar voorbeelden van hoe dat zou moeten.

    Ik kies ervoor om de luchtmacht integraal op te doeken, en wel om de volgende redenen: F16’s vervangen door JSF’s is een gigantische cash betaling aan de VS waar we een zeer lage tegenwaarde voor terug krijgen, nl. een veel te kleine vloot toestellen om zelfs maar minimale missies mee uit te kunnen voeren. We kunnen veel beter voor een fractie van de kosten in Nederland zelf bewakings- en opsporingsdrones ontwikkelen, we hebben daarvoor uitstekende technische universiteiten en bedrijven voor. Dat de Russen ons dan zo kunnen binnenvallen, dat risico nemen we wel, we dreigen gewoon de dijken door te prikken als ze komen. Goed, dat is een eerste stapje.

    Een kleinere overheid, dat kan prima als je rationaliseert en IT slim inzet op plaatsen waar dat kan: belastingdienst, gemeentes, ministeries, gevangeniswezen,

    Geldstromen rationaliseren : stoppen LANDBOUWSUBSIDIES, stoppen KOLENSUBSIDIES, stoppen rondpompen zorgmiljarden, stoppen rondpompen Sociale Zekerheidsmiljarden (kinderbijslag en kinderopvang). Verlagen belasting op inkomen en verplaatsen naar bealsting op consumptie (vliegtaks). Onze pensioenfondsen verplichten onze staatsschuld te financieren

    En dan moeten we nog onze energie-infrastructuur echt om gaan denken. De ontploffende treinen in Canada zijn een goed voorbeeld van hoe diep we in de penarie zitten: Canada is één van de laatste landen op aarde die de olieproductie nog op kunnen voeren….maar ten koste van wat? Het land verwoest zijn natuur, schoon aardgas wordt gebruikt om teerzand uit te smelten om maar “brandstof” voor de de westerse op groei gebaseerde economieën te maken. Wij denken dat de crisis zo eindelijk opgelost kan worden omdat goedkope brandstof “groei” aanjaagt. Welnu, dat sprookje is over, de laatste groeikernen op aarde zullen binnenkort besluiten dat ze niet ten koste van alles hun natuurlijke bronnen zullen verwoesten voor ons feestje.

    We zullen in Nederland dus onze eigen energie-broek op moeten gaan houden. Als we eens beginnen met de energie subsidies voor kolencentrales af te schaffen, en een “flat rate” invoeren voor de energiebelastingen, dan zullen de grootverbruikers als Aldel en Hoogovens heel snel heel veel miljarden extra moeten gaan betalen (en waarschijnlijk Nederland verlaten). We zullen dan zien dat we ten eerste veel minder energie nodig hebben, ten tweede zal fossiel duurder blijken dan duurzaam en we kunnen eindelijk de economie echt gaan vergroenen. Plek zat op zee energie-eilanden te bouwen (met wind water omhoog pompen voor de windstille uren). Plek zat op de daken om 16% duurzaam op ons sloffen te halen. En zonder kolen ’s nachts geen stroom? Misschien moeten we inderdaad wel net als de molenaar vroeger af en toe de tering naar de nering zetten, so be it. Ook dat zal weer een hele eigen dynamiek veroorzaken en tot nieuwe initiatieven leiden, we moeten ons niet zo bang laten maken door de fossielen!

    Voorts hervormen we de woningmarkt zo, dat mensen die hun huis veilen de restschuld bij de bank kunnen laten neerkomen, net zoals in de VS (banken ontvangen daarvoor namelijk al jaren een risicopremie die dit afdekt, deze premie heet hypotheekrente). Doordat hierdoor heel veel mensen schuldenvrij kunnen verhuizen komt er eindelijk weer wat mobiliteit en dynamiek in de woningmarkt.

    Kortom, we moeten dus écht veranderen, Nederland opnieuw uitvinden, in plaats van elke keer het “Business As Usual” model na jarenlang “polderen” minimaal aan te passen en dat dan een “EnergieAkkoord”, “PensioenAkkoord”, “ZorgAkkoord” of “WoonAkkoord” of wat voor Akkoord dan ook te noemen dat over 2 jaar weer volledig op de schop gaat. Burgers raken murw, het brengt ons telkens van de regen in de drup.

    Tot slot. Ja dat gaat pijn doen, maar ik heb in mijn jarenlange werk als IT’er wel geleerd dat als je niet af en toe de sprong toch maakt, het gewoon doet, je in toenemende mate blijft hangen in het verleden en jezelf uiteindelijk te kort doet (“blijf met je vingers van die NT3.51 server af”, echt waar!). Je gebruikt je ervaring en deskundigheid om de pijn die ontstaat (daar moet je van tevoren wel eerlijk over zijn) snel weg te werken, en als samenleving ben je er uiteindelijk toch om elkaar te helpen.

    En als dáár dan tijdelijk de belastingen voor de goedverdieners voor omhoog moeten, prima, maar hou alsjeblieft op met belastingverhogingen die nodig zijn als smeergeld voor al die “Akkoorden” investeringen te noemen, dáár heb ik geen begrip voor.